CO GIẬT TRẺ EM

Khoa cấp cứu

I- CHAÅN ÑOAÙN:

- Hoûi tieàn söû: soát cao co giaät, đoäng kinh, roái loaïn chuyeån hoùa, chaán thöông ñaàu, tieáp xuùc ñoäc chaát, phaùt trieån taâm thaàn vaän ñoäng.

- Tính chaát côn giaät: toaøn theå, cuïc boä toaøn theå hoùa hay khu truù, thôøi gian giaät.

- Khaùm: tri giaùc. daáu hieäu sinh toàn, daáu hieäu toån thöông lieân quan ñeán chaán thương, daáu hieäu thieáu maùu, daáu hieäu maøng naõo, daáu hieäu thaàn kinh khu truù.

- Xét nghiệm cần làm: coâng thöùc maùu, kyù sinh truøng soát reùt, đöôøng huyeát, ion ñoà, choïc doø tuûy soáng …

II- ÑIEÀU TRÒ:

1- Hoã trôï hoâ haáp:

- Ñaët beänh nhaân naèm nghieâng, ñaàu ngöõa, đaët caây ñeø löôõi quaán gaïc.

- Huùt ñaøm nhớt, cho thôû Oxygen ñeå ñaït SpO₂ 92-96%.

- Ñaët NKQ giuùp thôû neáu thaát baïi vôùi Oxygen hay coù côn ngöng thôû.

2- Caét côn co giaät:

Tuổi	Lieàu baét ñaàu Diazepam
	Tiêm mạch chậm (0,2 mg/kg)	Bôm haäu moân (0,5 mg/kg)
< 1 tuoåi	1 - 2 mg	2,5 - 5 mg
1 - 5 tuoåi	3 mg	7,5 mg
5 - 10 tuoåi	5 mg	10 mg
> 10 tuoåi	5 - 10 mg	10 - 15 mg

Chuyeån viện ngay khi duøng Diazepam toång lieàu 1mg/kg maø chöa caét côn giaät.

3- Ñieàu trò nguyeân nhaân:

- Co giaät do soát cao: Paracetamol 15 - 20 mg/kg/lieàu đặt hậu môn.

- Haï ñöôøng huyeát: treû lôùn: dd Glucose 30% : 2ml/kg tiêm mạch ( treû sô sinh: dd Glucose 10% ). Sau ñoù duy trì baèng dd Glucose 10% truyền tĩnh mạch.

- Nguyeân nhaân ngoaïi khoa: chaán thöông ñaàu, xuaát huyeát, u naõo: chuyển viện.

Tài liệu tham khảo :Phác đồ điều trị Cấp cứu BV Nhi Đồng I

ONG ÑOÁT

Khoa cấp cứu

I- CHAÅN ÑOAÙN:

- Hỏi daëc ñieåm ong, thôøi ñieåm ong ñoát, tieàn söû dò öùng

- Ñeám soá löôïng noát chích. Noát chích cuûa ong voø veõ coù daáu hoaïi töû.

- Daáu hieäu taïi choã: maån ñoû, ngöùa, ñau.

- Toaøn thaân: tìm dấu hiệu sốc phản vệ, suy hô hấp, suy thận cấp

- Xét nghiệm: chöùc naêng gan, thaän, Ion ñồ, tổng phân tích nước tiểu.

II- ÑIEÀU TRÒ:

1- Phaùt hieän vaø ñieàu trò ngay soác phaûn veä:

- Xem phác đồ điều trị sốc phản vệ.

- Taát caû caùc tröôøng hôïp ong ñoát caàn ñöôïc theo doõi saùt trong 6 giôø ñaàu, ñeå phaùt hieän soác phaûn veä. Sau đó, neáu ñieàu trò ngoaïi truù phaûi höôùng daãn caùc daáu hieäu naëng caàn taùi khaùm ngay như tieåu ít, thay ñoåi maøu sắc nöôùc tieåu, khoù thôû.

- Tieâu chuaån nhaäp vieän: có soác phaûn veä hoaëc coù phaûn öùng dò öùng hoặc ong voø veõ ñoát > 10 muõi.

2- Phoøng ngöøa vaø ñieàu trò nhieãm truøng veát caén:

- Saên soùc veát thöông: röûa veát thöông vôùi Betadine hoaëc Blue methylene.

- Neáu coù nhieãm truøng veát ñoát hay do ong voø veõ ñoát >10 muõi: khaùng sinh Cephalosporine theá heä 1: Cephalexine 50 mg/kg/ngaøy ( uống ).

- Neáu coù baèng chöùng nhieãm truøng toaøn thaân nhö soát, BC taêng: khaùng sinh Cephalosporine theá heä 3: Cefotaxim 100 mg/kg/ngaøy tiêm mạch.

3- Ñieàu trò bieán chöùng: suy thaän caáp, suy hoâ haáp.

4- Theo doõi: daáu hieäu sinh toàn, nöôùc tieåu,chức năng gan thận,Ion ñoà.

Tài liệu tham khảo:

$1-         Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy

TIEÂU CHAÛY CAÁP MẤT NƯỚC

I- CHAÅN ÑOAÙN:

- Hỏi: thôøi gian tieâu chaûy, đaëc tính phaân: coù maùu trong phaân ? Có sốt không ?

- Vấn đề dinh döôõng, thuoác ñaõ duøng ( khaùng sinh, thuoác caàm tieâu chaûy ) .

- ÔÛ vuøng dòch teå taû

- Khám: daáu hieäu maát nöôùc, daáu hieäu bieán chöùng: roái loaïn ñieän giaûi, roái loaïn kieàm toan, haï ñöôøng huyeát, roái loaïn tri giaùc, co giaät, hoân meâ.

- Suy thaän caáp: tieåu ít, phuø, cao huyeát aùp, löø ñöø.

- Xeùt nghieäm maùu, soi phaân, Ion ñoà, ñöôøng huyeát, chöùc naêng thaän, sieâu aâm buïng.

¶Möùc ñoä maát nöôùc:

	Möùc ñoä maát nöôùc	Daáu hieäu
1	Maát nöôùc naëng Khi coù 2 trong 4 daáu hieäu Þ	1_ Li bì hoaëc hoân meâ 2_ Maét truõng 3_ Khoâng uoáng ñöôïc hoaëc uoáng keùm 4_ Neáp veùo da maát raát chaäm
2	Coù maát nöôùc Khi coù 2 trong 4 daáu hieäu Þ	1_ Kích thích, vaät vaõ 2_ Maét truõng 3_ Uoáng haùo höùc, khaùt 4_ Neáp veùo da maát chaäm
3	Khoâng maát nöôùc	Khi khoâng duû caùc daáu hieäu phaân loaïi maát nöôùc naëng hay coù maát nöôùc

II- ÑIEÀU TRÒ:

1- Ñieàu trò tiêu chảy cấp maát nöôùc nặng:

- Baét ñaàu truyeàn tónh maïch ngay theo phaùc ñoà C, trong khi chôø laäp ñöôøng truyeàn thì cho treû uoáng ORS neáu treû coøn uoáng ñöôïc.

- Loaïi dòch truyeàn: dd Lactat Ringer hoaëc Natri Chlorua 0,9%

- Lieàu löïông : 100ml/kg ñöôïc chia ra nhö sau:

Tuổi	Truyeàn böôùc ñaàu 30ml/kg	Sau ñoù truyeàn 70ml/kg
< 12 thaùng	Truyeàn trong 1 giôø ñaàu	Truyeàn trong 5 giôø tieáp theo
> 12 thaùng	Truyeàn trong 30 phuùt ñaàu	Truyeàn trong 2 giờ 30 phuùt tieáp theo

- Ñaùnh giaù laïi moãi 15 – 30 phuùt cho ñeán khi maïch quay maïnh. Neáu tình traïng maát nöôùc khoâng caûi thieän thì taêng toác ñoä dòch truyeàn nhanh hôn vaø ñaùnh giaù laïi moãi giôø cho ñeán khi tình traïng maát nöôùc caûi thieän.

- Neáu beänh nhi heát maát nöôùc naëng nhöng coøn maát nöôùc thì coù theå ngöng truyeàn dòch vaø chuyeån sang uoáng ORS trong 4 giôø theo phaùc ñoà B, neáu treû coøn buù meï thì khuyeán khích cho treû buù meï thöôøng xuyeân hôn.

- Neáu treû khoâng coøn daáu hieäu maát nöôùc thì chuyeån sang cho uoáng ORS theo phaùc ñoà A, khuyeán khích cho buù meï thöôøng xuyeân vaø giöõ treû laïi beänh vieän theo doõi ít nhaát 6 giôø tröôùc khi cho treû veà nhaø.

2- Điều trị tiêu chảy cấp coù maát nöôùc:

- Buø dòch baèng ORS : 75 ml/kg uoáng trong 4 giôø.

- Treû dưới 6 thaùng neáu khoâng buù meï: cho uoáng theâm 100 – 200ml nöôùc saïch trong luùc buø nước.

- Neáu buïng chöôùng, noân oùi lieân tuïc hoaëc toác ñoä thaûi phaân cao ( > 10ml/kg/giôø hoaëc > 10 laàn ) Þ truyeàn tónh maïch Lactat Ringer 75ml/kg trong 4 giôø.

            3- Ñieàu trò khaùng sinh: khi tieâu phaân coù maùu hoaëc nghi ngôø taû.

4- Ñieàu trò hoã trợ:

- Trong 4 giôø ñaàu buø nöôùc khoâng neân cho treû aên theâm gì ngoaøi söõa meï.

- Treû ñieàu trò theo phaùc ñoà B neân cho aên sau 4 giôø ñieàu trò.

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị Cấp cứu BV Nhi Đồng I

CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ ĐAU BỤNG CẤP

Khoa cấp cứu

1. NHẬN ĐỊNH MỘT NGƯỜI BỆNH BỊ ĐAU BỤNG CẤP:

- Hỏi tính chất đau bụng: vị trí, cường độ, đau lan đi đâu.

- Hoàn cảnh đau bụng: sau khi ăn thức ăn ôi thiu hoặc bị sang chấn ở bụng, hoặc tự nhiên đau ...

- Các triệu chứng kèm theo: sốt, nôn, trung, đại tiện, tiểu tiện.

- Làm các xét nghiệm giúp chẩn đoán: công thức máu, amylase máu ...

-X quang: chụp ổ bụng tìm liềm hơi dưới cơ hoành.

2. CÁC TRƯỜNG HỢP ĐAU BỤNG CẤP NGOẠI KHOA:

2.1. Tắc ruột cơ học:

2.1.1. Triệu chứng:

- Đau bụng từng cơn, nôn, bí trung - đại tiện.

- Bụng chướng, có dấu hiệu rắn bò, có hình quai ruột nổi.

- Chụp ổ bụng: có mức nước – mức hơi.

- Khai thác tiền sử có thể trước đây người bệnh có mổ bụng.

2.1.2. Chăm sóc và hướng điều trị

- Truyền dịch, điều chỉnh rối loạn nước và điện giải.

- Đặt ống thông dạ dày, ống thông hậu môn giảm chướng bụng cho người bệnh.

- Dùng kháng sinh đề phòng nhiễm khuẩn.

- Theo dõi sát tình trạng của người bệnh ( phản ứng thành bụng, cảm ứng phúc mạc ), chuẩn bị cho phẫu thuật nếu điều trị nội khoa không kết quả.

2.2. Viêm ruột hoại tử:

2.2.1. Triệu chứng:

Bệnh cảnh lâm sàng thay đổi tuỳ theo trẻ sơ sinh hay trẻ lớn:

- Sốt, nôn ra sữa, ra chất mật đôi khi lẫn máu.

- Phân thường lỏng, có máu mũi, hoặc màu nâu khó ngửi.

- Bụng chướng, nếu thủng ruột có thể thấy phản ứng thành bụng.

- Truỵ tim mạch đi kèm với phân màu nâu hay có máu.

- X quang có hơi trong ổ bụng.

- Xét nghiệm máu : có bạch cầu tăng...

2.2.2. Chăm sóc và hướng điều trị:

- Nuôi dưỡng đường TM, để ruột nghỉ ngơi, bảo đảm nhu cầu dinh dưỡng.

- Dùng kháng sinh chống nhiễm khuẩn.

- Điều trị tích cực chống sốc: truyền máu hoặc truyền huyết thanh ...

- Điều trị ngoại khoa khi có biến chứng thủng ruột.

2.3. Lồng ruột cấp: thường hay gặp ở trẻ bụ bẫm từ 3 tháng - 2 tuổi, nhất là trẻ 6 - 9 tháng, vùng hồi manh tràng hay bị lồng hơn các đoạn khác.

2.3.1. Triệu chứng:

- Đau bụng cơn, nôn bỏ bú, đại tiện ra máu.

- Sờ: đôi khi thấy đoạn ruột lồng.

- X quang: có “ hình ảnh càng cua”, “ hình đáy chén”.

2.3.2. Chăm sóc và hướng điều trị:

- Tháo lồng bằng hơi.

- Mổ để tháo lồng trong trường hợp: lồng ruột để chậm hơn 24 giờ, ở trẻ nhỏ dưới 3 tháng hoặc tháo lồng bằng hơi thất bại.

- Sau khi tháo lồng bằng hơi phải theo dõi sát khi trẻ tỉnh khóc có thể cho bú, còn nếu phải mổ thì chăm sóc như những trường hợp mổ bụng khác       ( nuôi bằng đường tĩnh mạch, khi có trung tiện mới cho ăn ...).

2.4. Viêm ruột thừa cấp:

2.4.1. Triệu chứng:

- Đau bụng quanh rốn sau đó khư trú vùng hố chậu phải, mới đầu nhẹ sau đau ngày càng nhiều và liên tục.

- Sốt, nôn thường hay gặp, có thể có bí trung - đại tiện.

- Bụng: ấn điểm Mac - Burney đau.

- Xét nghiệm bạch cầu tăng, bạch cầu đa nhân trung tính tăng.

Nếu đến muộn có thể thấy dấu hiệu phản ứng thành bụng, cảm ứng phúc mạc do ruột thừa bị vỡ gây viêm phúc mạc toàn thể.

2.4.2. Chăm sóc và hướng điều trị:

- Khi nghi ngờ viêm ruột thừa, cần gửi người bệnh đến các cơ sở chuyên khoa phẫu thuật, không dùng thuốc giảm đau, không tiêm thuốc vào vùng đau, không thụt tháo, vì sẽ làm lu mờ triệu chứng cần theo dõi.

- Hồi sức cho người bệnh, bù đủ nước điện giải.

- Sau mổ chăm sóc như những trường hợp mổ bụng khác.

2.5. Thủng tạng rỗng:

2.5.1. Triệu chứng:

- Người bệnh có tiền sử loét dạ dày - tá tràng, ở thanh niên có thể thấy triệu chứng điển hình:

- Đau bụng đột ngột dữ dội như dao đâm vùng thượng vị.

- Bụng cứng như gỗ, các múi cơ bụng nổi rõ, người bệnh đau khắp bụng.

- Mất vùng đục trước gan.

- X quang thấy liềm hơi dưới cơ hoành ( chụp ở tư thế đứng ).

2.5.2. Chăm sóc và hướng điều trị:

- Khi chẩn đoán thủng tạng rỗng phải chỉ định mổ cấp cứu, do đó phải chuẩn bị các điều kiện để phẫu thuật hoặc chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất có khả năng phẫu thuật.

- Hoàn thành các xét nghiệm, làm cam kết mổ, truyền dịch.

- Đặt ống thông dạ dày, chuẩn bị các điều kiện để cho người bệnh đi mổ.

- Phẫu thuật khâu lại lỗ thủng dạ dày, ruột, nếu có thể thì cắt dạ dày nối vị tràng.

- Chăm sóc người bệnh sau mổ phải đặt ống thông dạ dày hút để giảm áp lực chỗ thủng vừa khâu vào.

2.6. Trường hợp chảy máu trong bụng:

2.6.1. Triệu chứng:

- Người bệnh có biểu hiện hội chứng mất máu: khát nước, mạch nhanh nhỏ, HA hạ, da niêm mạc nhợt, XN máu thấy số lượng HC giảm, Hct giảm.

- Chọc dò ổ bụng thấy có máu, có thể chọc rửa ổ bụng thấy có dịch màu hồng như nước rửa thịt, đây là triệu chứng chắc chắn chẩn đoán vỡ tạng đặc.

- Nếu có đi tiểu ra máu: nghĩ đến thận bị vỡ.

2.6.2. Chăm sóc và hướng điều trị:

- Theo dõi huyết áp ( nửa giờ/ lần nếu cần ).

- Truyền dịch, các dung dịch thay thế máu, hoặc máu, phải hồi sức người bệnh trước khi phẫu thuật, đảm bảo duy trì được tuần hoàn cho người bệnh trước, trong và sau phẫu thuật.

- Khi chẩn đoán xuất huyết nội phải chỉ định mổ cấp cứu, do đó phải chuẩn bị các điều kiện để phẫu thuật hoặc chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất có khả năng phẫu thuật.

- Phẫu thuật cầm máu có thể khâu bảo tồn hoặc cắt tuỳ từng trường hợp.

- Sau mổ phải đánh giá xem máu đã ngừng chảy hay chưa, bằng cách theo dõi chảy máu qua các ống dẫn lưu và tình trạng mạch, HA, trong 24 giờ đầu. Cần thiết phải truyền máu cho người bệnh để bù lại lượng máu mất.

2.7. Thoát vị nghẹt:

2.7.1. Triệu chứng:

- Người bệnh đau bụng, nôn, đau tức tại nơi thoát vị.

- Vùng bẹn, bìu sưng to.

- Có thể có hội chứng tắc ruột, hội chứng viêm phúc mạc.

2.7.2. Chăm sóc và hướng điều trị

- Trong những giờ đầu cho người bệnh uống thuốc an thần, đắp khăn ấm lên chỗ thoát vị, nếu đẩy lên được thì tốt, nếu không được thì cần phẫu thuật.

- Nếu lâu quá 24 giờ, khối thoát vị không lên được thì cần phẫu thuật ngay.

- Mổ giải phóng khối thoát vị bị nghẹt, tái lập lại thành bụng.

2.8. Sỏi đường mật:

 2.8.1. Triệu chứng:

- Đau, sốt, vàng da, vàng mắt, tiểu vàng, phân màu trắng nếu tắc mật hoàn toàn.

- Toàn thân biểu hiện hội chứng nhiễm trùng nhiễm độc, ngứa.

- Khám thấy túi mật to, gan to dưới bờ sườn.

- Xét nghiệm thấy Bilirubin tăng trong máu và tăng trong nước tiểu, trong máu có sắc tố mật và muối mật. Siêu âm thấy sỏi trong đường mật.

2.8.2. Chăm sóc và hướng điều trị :

- Hướng xử trí là dùng giảm đau, giãn cơ, nhuận mật

- Nếu các triệu chứng không giảm, phải chuyển sang phẫu thuật mở ống mật chủ lấy sỏi, đặt dẫn lưu Kehr. Sau mổ, phải chăm sóc bơm rửa dẫn lưu Kehr.

2.9. Viêm tuỵ cấp:

2.9.1. Triệu chứng:

- Đau bụng vùng sườn thắt lưng trái, các triệu chứng biểu hiện rầm rộ, có thể có phản ứng thành bụng.

- Nôn, bí trung đại tiện.

- Amylase tăng trong máu và nước tiểu.

2.9.2. Chăm sóc và hướng điều trị :

- Truyền dịch, kháng sinh, giảm đau.

- Nhịn ăn, đặt ống thông dạ dày.

3. MỘT SỐ TRƯỜNG HỢP ĐAU BỤNG NỘI KHOA:

3.1. Ngộ độc thức ăn:

- Người bệnh ăn phải thức ăn bị nhiễm khuẩn, sau khi ăn bị nôn, tiêu chảy và đau bụng quằn quại.

- Vi khuẩn gây bệnh thường là tụ cầu.

3.2. Bệnh Scholein – Henoch:

- Triệu chứng thận + đau bụng.

- Người bệnh có xuất huyết da, đối xứng ở chân.

3.3. Viêm gan do virus:

- Sốt trước sau đó vàng da, mệt mỏi, ăn kém , đau bụng, gan to, ấn hơi đau.

- Xét nghiệm về chức năng gan biểu hiện rõ bị viêm: SGOT, SGPT, GGT tăng

3.4. Giun chui ống mật:

- Người bệnh đau bụng, nôn hay đi ngoài ra giun sau khi uống thuốc tẩy giun, đau bụng lăn lộn tư thế chổng mông, ấn điểm mỏm xương ức đau.

- Xử trí: tẩy giun, theo dõi áp xe gan.

3.5. Sỏi thận:

- Đau bụng dữ dội, đau liên quan đến lao động, lan dọc đường đi của niệu quản xuống phía đùi.

- Nước tiểu có thể có hồng cầu, bạch cầu. Triệu chứng đi tiểu ra máu là triệu chứng hướng về chẩn đoán sỏi đường tiết niệu.

- X quang hoặc siêu âm có hình ảnh sỏi.

3.6. Viêm dạ dày, loét dạ dày tá tràng:

- Đau bụng vùng thượng vị, đau có chu kỳ thường gây chảy máu hoặc thủng tá tràng, viêm dạ dày cấp biểu hiện đau bụng dữ dội nhưng bụng mềm, không có biểu hiện của đau bụng ngoại khoa.

- X quang: có hình ảnh loét dạ dày hoặc tá tràng.

3.7. Bệnh giun đũa:

- Đau bụng thành cơn ở vùng quanh rốn.

- Có thể nôn, đi ngoài ra giun.

- Thử phân có trứng giun.

Nhưng chỉ chẩn đoán đau bụng giun khi đã loại trừ các nguyên nhân khác

Tài liệu tham khảo

$1-         Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cực BV Nhân dân 115

$1-         Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy năm 2013

NGỘ ĐỘC XĂNG DẦU

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Hít phải hơi: tình trạng say như say rượu, đỏ mặt, lẫn lộn, rối loạn tiêu hóa.

- Do uống: đau bụng, nôn ói, tiêu chảy.

- Viêm phổi hít: ho dữ dội, khó thở, khạc ra máu, có khi có tràn dịch màng phổi.

II- XỬ TRÍ:

- Ngộ độc nhẹ: không cần rửa dạ dày, chỉ cho thuốc băng niêm mạc dạ dày.

- Ngộ độc nặng:

            + Đặt nội khí quản, hút đàm nhớt, thở máy.

+ Chống co giật bằng Diazepam.

+ Cho kháng sinh, corticoid điều trị viêm phổi hít.

Tài liệu tham khảo

Phác đồ điều trị Cấp cứu Nội khoa BV Chợ Rẫy

PHÁC ĐỒ XỬ TRÍ NGỘ ĐỘC THUỐC TÊ

Khoa cấp cứu

I- ĐẠI CƯƠNG

- Biến chứng ngộ độc thuốc tê là nguyên nhân đe doạ tử vong dưới gây tê tại chỗ hay gây tê vùng. Biến chứng này có thể xảy ra một cách đột ngột đối với bất kỳ loại gây tê nào, vì vậy tất cả các loại gây tê vùng và tại chỗ cần phải có biện pháp dự phòng.

- Thông thường loại thuốc gây nhiễm độc nhẹ là xylocain. Ngộ độc nặng nhất khi sử dụng loại thuốc tê mạnh như etidocain hay bupivacain.

- Biến chứng ngộ độc là do gia tăng đột ngột nồng độ thuốc tê trong máu do:

+ Tai biến tiêm thuốc vào mạch máu mà không biết.

+ Trong một số trường hợp có thể do hấp thu thuốc nhanh vào máu bất thường vì sử dụng nồng độ thuốc cao hoặc sử dụng thuốc số lượng lớn.

II- CHẨN ĐOÁN NGỘ ĐỘC THUỐC TÊ

* Triệu chứng Thần kinh: bệnh nhân giãy giụa, rối loạn tâm thần, lo sợ, buồn nôn, co giật… dần dần dẫn đến hôn mê. (kích động, thay đổi thính giác, vị kim loại hoặc khởi phát đột ngột các triệu chứng tâm thần sau đó co giật rồi ức chế thần kinh như ngủ gà, hôn mê hoặc ngưng thở)

* Triệu chứng Tuần hoàn: dấu hiệu ban đầu của ngộ độc tim xuất hiện gần cuối quá trình ức chế thần kinh gồm da tái nhợt, mạch nhanh, huyết áp tăng, sau một thời gian ngắn mạch chậm, huyết áp giảm dần tới trụy mạch và ngưng tim.

* Triệu chứng Hô hấp: cảm giác khó thở, thở nhanh nông và có thể ngừng thở hoàn toàn.

Phải cảnh giác với ngộ độc thuốc tê không điển hình hoặc biểu hiện không bình thường.

- Thời gian của ngộ độc thuốc tê rất đa dạng. Đột ngột (<60s) gợi ý do tiêm thuốc tê vào mạch máu đi thẳng lên não, trong khi nếu diễn biến chậm từ 1-5 phút gợi ý do tiêm vào mạch máu ngắt quãng, tiêm ở chi dưới hoặc mô hấp thu. Vì ngộ độc thuốc tê có thể xảy ra sau 15 phút sau tiêm thuốc, do đó bệnh nhân với liều lớn nên được theo dõi sát ít nhất 30 phút sau tiêm.

- Các bệnh nhân có bệnh đi kèm như bệnh tim, thần kinh, phổi, thận, gan hoặc chuyển hóa. Cần phải cảnh giác cao độ nếu bệnh nhân quá lớn tuổi hoặc nhỏ tuổi.

- Triệu chứng lâm sàng chung của ngộ độc thuốc tê rất đa dạng, thời gian khởi phát và kết hợp với nhiều tình trạng bệnh lí khác nhau. Vì vậy, bác sĩ cần xem xét chẩn đoán ngộ độc thuốc tê ở bệnh nhân có biểu hiện không điển hình hoặc không bình thường của thần kinh hoặc tim sau tiêm 1 liều tối thiểu thuốc tê.

III- ĐIỀU TRỊ NGỘ ĐỘC THUỐC TÊ

- Gọi người giúp đỡ

- Nếu ngộ độc thuốc tê xảy ra, cần ưu tiên kiểm soát đường thở tránh giảm oxy máu và nhiễm toan, thông khí với oxy 100%

- Nếu co giật xảy ra, nhanh chóng dùng benzodiazepine.

- Nếu ngưng tim, tiến hành cấp cứu ACLS với những thay đổi sau:

   + Nếu dùng epinephrine, tốt hơn là dùng liều nhỏ ban đầu (10-100 mcg bolus/người lớn)

   + Tránh dùng thuốc ức chế calci và ức chế bêta.

- Nếu có loạn nhịp thất, amiodaron là ưu tiên. Không khuyến cáo dùng Lidocain hay Procanamid

- Điều trị nhũ dịch lipid

   + Xem xét cho từ khi có triệu chứng đầu tiên của ngộ độc thuốc tê sau khi kiểm soát đường thở

   + Liều: 1,5 ml/kg nhũ dịch lipid 20% bolus IV trong hơn 1 phút (khoảng 100ml). Sau đó: 0,25 ml/kg/phút (#18 ml/phút) truyền tiếp tục ít nhất 10 phút sau khi huyết động ổn định

     Nếu huyết động không ổn định, tiếp 1 liều bolus và tăng tốc độ truyền lên 0,5 ml/kg/phút

     Khoảng 10 ml/kg nhũ dịch lipid trong 30 phút là giới hạn của liều điều trị ban đầu

- Nếu thất bại với điều trị nhũ dịch lipid và thuốc vận mạch nên chạy tuần hoàn ngoài cơ thể (cardiopulmonary bypass).

IV- PHÒNG NGỪA

Ngộ độc thuốc tê trong đa số trường hợp có thể dự phòng bằng cách:

 - Áp dụng kỹ thuật gây tê đúng.

+ Khi tiêm thuốc tê, luôn luôn hút ngược piston bơm tiêm trở lại để tránh tai biến tiêm thuốc tê vào mạch máu.

+ Bơm thuốc quá nhanh cũng cần phải tránh vì gây gia tăng đột ngột nồng độ thuốc trong máu do tốc độ tiêm nhanh sẽ làm hấp thu thuốc nhanh. Vì vậy nên tiêm thuốc với tốc độ chậm và theo dõi bệnh nhân chặt chẽ trong quá trình bơm thuốc cũng như sau gây tê là nguyên tắc bắt buột luôn luôn được đặt ra.

- Chọn lựa thuốc tê và liều lượng thích hợp.

   Khuyến cáo liều lượng thuốc tê sử dụng ở người lớn là:

+ Đối với Xylocain tổng liều cho phép 4-5mg/kg khi dùng đơn thuần, 6-7mg/kg khi có kết hợp với adrenalin.

+ Đối với bupivacaine liều tối đa là 150mg khi sử dụng đơn thuần và 200mg khi có kết hợp với adrenalin. Những liều trên khi chỉ định sử dụng cần phải tính toán phù hợp theo từng vị trí gây tê.

- Theo dõi bệnh nhân chặt chẽ trong và sau khi tiêm thuốc.

   + Theo dõi huyết áp, nhịp tim và bão hoà oxy mao mạch (SpO2).

   + Theo dõi chặt chẽ và liên tục bệnh nhân sau gây tê và ngay cả sau 1giờ tiêm thuốc.

Tài liệu tham khảo

$1-         ThS.Bs. Lê Hoàng Quân, Khoa GMHS, BV Nhân dân 115

NGỘ ĐỘC THUỐC NGỦ

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Khai thác bệnh nhân có uống thuốc an thần, thuốc ngủ quá liều.

- Rối loạn thần kinh TW : tuỳ theo liều lượng, triệu chứng thay đổi từ kích thích, rối loạn hành vi đến ngủ gà, hôn mê, , mất phản xạ, tăng thân nhiệt.

- Ức chế hô hấp, có thể ngưng thở.

- Loạn nhịp tim, suy gan thận: xảy ra trong ngộ độc Chloralhydrate.

II- XỬ TRÍ:

- Rửa dạ dày, cho than hoạt kèm Sorbitol.

- Đảm bảo hô hấp: nếu có suy hô hấp hoặc hôn mê, đặt NKQ, thở máy.

- Nếu có hạ huyết áp: truyền dịch, thuốc vận mạch.

- Điều trị đặc hiệu : chuyển tuyến trên.

Tài liệu tham khảo

Phác đồ điều trị Cấp cứu Nội khoa BV Chợ Rẫy

PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ CƠN TĂNG HUYẾT ÁP

(HYPERTENSIVE CRISES)

Khoa cấp cứu

I.  ĐỊNH NGHĨA

   * Theo JNC và nhiều tác giả: Huyết áp (HA) bình thường là HA tâm thu < 120 mmHg và HA tâm trương < 80 mmHg. Tăng huyết áp (THA) nặng là HA tâm thu > 180 mmHg và HA tâm trương > 120 mmHg.

*  Cơn tăng huyết áp là tình trạng tăng huyết áp đột ngột với huyết áp tâm trương vượt >120mmHg.

-  Bao gồm :

+ Tăng huyết áp cấp cứu (emergency) : là cơn tăng huyết áp kèm tổn thương cơ quan đích tiến triển cấp tính (VD tổn thương tim, não, thận v.v...) đòi hỏi phải hạ huyết áp trong vòng vài giờ bằng thuốc đường tĩnh mạch.

+ Tăng huyết áp khẩn trương (urgency) : là cơn tăng huyết áp không kèm triệu chứng tổn thương cơ quan đích tiến triển cấp tính, huyết áp có thể được giảm dần trong vòng 24-72 giờ khi dùng thuốc bằng đường uống.

+  Tăng huyết áp ác tính-gia tăng (accelerated-malignant) : là cơn tăng huyết áp kèm theo tổn thương đáy mắt (phù hay xuất huyết) và các biến chứng khác.

II.  CHẨN ĐOÁN

A. Chẩn đoán xác định :

-   Huyết áp tâm trương ³ 120mmHg.

-   Kèm ít nhất một trong các tiêu chuẩn sau:

+  Phù gai thị.

+  Suy thận gia tăng.

+  Biến chứng thần kinh cấp tính.

+  Biến chứng tim mạch cấp tính.

B. Chẩn đoán loại cơn tăng huyết áp

1-Tăng huyết áp cấp cứu

-    Bệnh não do tăng huyết áp .

-    Tăng huyết áp ác tính (một số trường hợp).

-    Tăng huyết áp nặng kèm các biến chứng cấp tính.

+  Mạch máu não:

¨  Xuất huyết trong sọ.

¨   Xuất huyết dưới nhện.

¨    Nhũn não nghẽn mạch nặng cấp tính.

+  Thận: suy thận tiến triển nhanh.

+  Tim mạch:

¨  Phình bóc tách động mạch chủ.

¨   Suy tim trái cấp với phù phổi.

¨  Nhồi máu cơ tim.

¨   Cơn đau thắt ngực không ổn định.

-   Sản giật hay tăng huyết áp nặng khi có thai.

2-Tăng huyết áp khẩn trương

-   Tăng huyết áp ác tính-gia tăng.

-   Bỏng nặng.

-   Viêm cầu thận cấp với tăng huyết áp nặng.

-   Viêm mạch máu toàn thân cấp tính.

-   Tăng huyết áp liên quan phẩu thuật.

+ Tăng huyết áp sau phẩu thuật.

+ Tăng huyết áp nặng ở bệnh nhân cần phẩu thuật khẩn cấp.

-   Chảy máu cam nặng.

-   Do ngưng thuốc huyết áp đột ngột.

3- Cơn tăng HA không phải cấp cứu và khẩn trương (acute hypertensive episode – non emergency/non urgency):

-   Khi bệnh nhân có tăng HA ³ độ III, không có dấu hiệu và triệu chứng tổn thương cơ quan đích sắp xảy ra. Trong trường hợp này không cần điều trị ngay lập tức.

4- Tăng HA thoáng qua (transient hypertension):

-   Xảy ra tăng HA kết hợp với tình trạng khác như hồi hộp, hội chứng bỏ rượu, nhức đầu, một số chất hay một thể đặc biệt là hội chứng áo choàng trắng

III.  ĐIỀU TRỊ

Mục đích và yêu cầu

*  Đối với tăng huyết áp cấp cứu :

-   Giảm 25% trị số huyết áp trung bình hay giảm trị số huyết áp tâm trương xuống <110mmHg trong vòng vài phút đến vài giờ.

-   Theo dõi sát huyết áp vì tổn thương cơ quan đích có thể xảy ra hay tiến triển nặng thêm do giảm huyết áp quá nhanh. Nếu triệu chứng xấu hơn trong quá trình hạ huyết áp, tốc độ giảm huyết áp phải chậm lại hay phải ngưng tạm thời.

*   Đối với tăng huyết áp khẩn trương :

-   Cho phép hạ huyết áp trong vòng vài giờ đến 72 giờ.

-   Thường đòi hỏi phối hợp thuốc.

-   Cũng phải được theo dõi tại bệnh viện trong 24-72 giờ để chắc chắn bệnh nhân có đáp ứng điều trị và không gặp tác dụng phụ hay biến chứng.

Những việc cần làm

1. Hỏi khám để xác định :

-  Yếu tố nguy cơ

-  Thời gian xảy ra triệu chứng

-  Thời gian tăng huyết áp

-  Tổn thương cơ quan đích

2.  Xét nghiệm :

-  Công thức máu, Ure, creatinin, glycemia, điện giải đồ, tổng phân tích nước tiểu

3. Đo ECG

4. X quang tim phổi

5. Tùy theo nghi vấn tổn thương cơ quan đích nào

à có thể cho các xét nghiệm thăm dò sâu hơn tiếp theo.

Xử trí cấp cứu

1.  Xử trí tăng huyết áp cấp cứu :

-   Có thể dùng các thuốc sau tùy theo tình trạng bệnh nhân

Bảng 1:   Xử trí tăng huyết áp cấp cứu : các thuốc đường tĩnh mạch

Thuốc	Liều	Khởi phát/Thời gian tác dụng	Tác dụng phụ	Chỉ định
Nitroglycerin	§5-100mg/phút	§2-5phút/5-10phút	§Nhức đầu, đỏ mặt, nhịp tim nhanh, metHb	§Nhồi máu cơ tim, cơn đau thắt ngực.
Nicardipin	§Tiêm mạch 1mg/phút trong 10 phút (10mg). §Duy trì 0,5-2mg/giờ tùy tình trạng bệnh nhân.	§1-5phút/15-30 phút ; có thể đến 12 giờ nếu truyền lâu dài	§Nhịp tim nhanh, nôn ói, nhức đầu, không gây tăng áp lực nội sọ

2.   Xử trí tăng huyết áp khẩn trương :

-   Có thể sử dụng đơn độc hay phối hợp các thuốc sau tùy tình trạng bệnh nhân.

Bảng 2:   Xử trí tăng huyết áp khẩn trương : các thuốc đường uống

Thuốc	Liều	Khởi phát/thời gian tác dụng	Thận trọng
Captopril	§25mg uống hay ngậm dưới lưỡi, lập lại nếu cần	§Uống :15-30phút/6-8giờ §Ngậm:15-30phút/2-6giờ	§Tụt huyết áp, suy thận với hẹp động mạch thận 2 bên.
Nifedipin	§10mg lập lại nếu cần	§15-30phút	§Bệnh mạch vành, tai biến mạch máu não

3.  Cơn tăng HA không phải cấp cứu và không phải khẩn trương 

-   Điều trị như tăng huyết áp thông thường.

4.  Tăng HA thoáng qua (transient hypertension): theo dõi

Xử trí sau cấp cứu

- Tiếp tục đánh giá những nguyên nhân thứ phát.

-  Điều trị mãn tính : theo phác đồ điều trị tăng huyết áp. Hầu hết bệnh nhân phải phối hợp thuốc.           

Tài liệu tham khảo

Phác đồ điều trị Nội khoa BV Nhân dân 115

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị tăng huyết áp theo Quyết định số 3192/QĐ-BYT 2010

HẠ ĐƯỜNG HUYẾT

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:Chẩn đoán xác định khi có tam chứng Whipple:

- Triệu chứng hạ đường huyết: hồi hộp, run, lo lắng, đổ mồ hôi, đói, lú lẫn, mệt mỏi ð động kinh, mất nhận thức, tổn thương não ( hôn mê, co giật ).

- Glucose trong huyết tương thấp < 70mg/dl. Triệu chứng hạ đường huyết xảy ra khi Glucose huyết tương ở khoảng 50 – 55mg/dl. Khi Glucose huyết tương ở khoảng 40mg/dl, sẽ gây thay đổi về hành vi, và ở mức khoảng 30mg/dl hoặc thấp hơn sẽ gây hôn mê, co giật và tử vong.

- Triệu chứng hạ đường huyết cải thiện khi được đường huyết tăng.

II- XỬ TRÍ:

- Điều quan trọng của việc điều trị hạ đường huyết là phải tìm được nguyên nhân của hạ đường huyết.

- Ở bệnh nhân còn tỉnh thì cho dùng đường hấp thu nhanh sẵn có, như nước trái cây, viên đường, bánh ngọt.

- Điều trị cấp cứu hạ đường huyết nặng ( hôn mê ): 50ml Glucose 30% TM , sau đó truyền TM dd Glucose 5% duy trì sao cho đường huyết > 100 mg/dl.

Tài liệu tham khảo

$1-         Phác đồ điều trị Nội khoa BV Nhân dân 115

( dựa theo phác đồ điều trị khoa Nội tiết BV Nhân dân 115 )

NGỘ ĐỘC THUỐC GÂY NGHIỆN

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Khai thác tiền sử: có sử dụng thuốc gây nghiện, tiêm chích ma tuý

- Hôn mê, thở chậm, ngừng thở, co đồng tử, giảm phản xạ, hạ thân nhiệt.

- Hạ huyết áp, nhịp tim chậm, co thắt phế quản, liệt ruột.

II- XỬ TRÍ:

- Đảm bảo hô hấp: đặt nội khí quản, bóp bóng giúp thở hoặc thở máy trong trường hợp hôn mê, có suy hô hấp.

- Điều trị đặc hiệu: Naloxone 0,4 mg : 1 ống tiêm mạch, sau 3 phút nếu không đáp ứng, có thể tăng gấp đôi liều cho đến khi tổng liều là 10mg ( 25 ống ) Þ nếu vẫn không đáp ứng, phải xem lại chẩn đoán.

- Xử trí khác :

            + Rửa dạ dày, bơm than hoạt.

            + Chống co giật: tiêm Diazepam

            + Hạ đường huyết: cho Glucose 30%

            + Hạ huyết áp: cho dịch truyền, thuốc vận mạch.

Tài liệu tham khảo

Phác đồ điều trị Cấp cứu Nội khoa BV Chợ Rẫy

PHÙ PHỔI CẤP DO TIM

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Cơn khó thở xuất hiện đột ngột, đầu buổi tối hay về đêm, bệnh nhân đang ngủ đột ngột thức dậy do có cảm giác có gì chẹn ở ngực, ngứa cổ … buộc bệnh nhân phải ngồi dậy ð Ngạt thở cấp : bệnh nhân xanh tím, đổ mồ hôi, lo sợ…, lúc đầu ho khan, sau đó ho ra đàm bọt hồng.

- Khám : nhịp tim nhanh 100 – 150 chu kỳ/phút , HA thường tăng, phổi nghe ran ẩm như nước thủy triều dâng đầy cả 2 phổi.

Chẩn đoán phân biệt phù phổi cấp với hen phế quản cấp:

- Cả hai đều có khó thở nhiều, mạch nghịch, phải ngồi mới dễ thở hơn, ran rít lan toả hai phổi.

- Hen phế quản thường có: tiền căn, lồng ngực căng phồng, gõ vang, sử dụng cơ hô hấp phụ rõ ràng, ran rít nhiều, ran ngáy và ran ẩm ít hơn, ECG không có biểu hiện bệnh lý tim.

II- ĐIỀU TRỊ:

1- Biện pháp chung:

- Tư thế bệnh nhân : nếu không có tụt huyết áp, đặt người bệnh tư thế nửa nằm , nửa ngồi , tay chân buông thỏng.

-Garrot 3 chi luân phiên ở gốc chi mỗi 15 phút ð phương pháp này giữ được khoảng 700 ml máu ở ngoại vi.

- Oxy hỗ trơ : thở qua sond mũi hoặc qua mặt nạ 4 – 5 lít/ph. Lưu ý thở Oxy liều quá cao không những không cải thiện tiên lượng mà còn có thể gây tác dụng phụ ( giảm lưu lượng mạch vành, giảm cung lượng tim, tăng HA, tăng tỉ lệ tử vong). - Nên cho thở máy không xâm lấn (CPAP) ngoài tác dụng hỗ trợ trao đổi khí ở phổi, còn giúp làm giảm tiền gánh và hậu gánh thất trái.

- Trường hợp người bệnh suy hô hấp nặng, có rối loạn ý thức, phải đặt nội khí quản hút đàm và thở máy.

2- Thuốc:

- Lợi tiểu: liều 20 – 40 mg TM , nếu không hiệu quả tăng liều gấp đôi sau 20 phút.

- Thuốc dãn mạch: Nitroglycerin ( Nitromint ) xịt 2 nhát × 3 lần cách 15 phút

- Morphine: 3 - 5mg tiêm mạch, có thể lặp lại mỗi 10 – 25 phút cho đến khi có hiệu quả. Không dùng khi suy hô hấp nặng , suy thận nặng….

- Hạ áp ( nếu HA tối đa ≥ 200 mmHg ) : Adalate nhỏ dưới lưỡi từ 1/2 - 1 viên.

- Thuốc vận mạch: được xem xét khi bệnh nhân không đáp ứng với thuốc dãn mạch và có suy tâm thu đáng kể hay shock tim:

            + Khi HA còn > 90 mmHg : Dobutamin 2,5 – 15 mcg/kg/phút.

            + Khi huyết áp tụt nhiều:

• HA < 70 – 90 mmHg : Dopamin 2 – 20 mcg/kg/phút.
• HA < 70 mmHg : dùng Nor – Adrenaline đơn độc hay phối hợp với Dopamin, liều 0, 01 – 0,03 µg/kg/phút, tối đa 0,1 µg/kg/phút.

- Digitalis : nhìn chung không có vai trò trong điều trị suy tim cấp trừ khi bệnh nhân có dùng Digital để điều trị suy tim mạn hay có loạn nhịp nhanh trên thất.

Liều : Digoxin 0,25mg tiêm mạch trong 5 phút, lặp lại 0,25mg mỗi 2 giờ ( nếu cần ). Tổng liều ngày đầu 1mg/24h.

- Vai trò của Aminophylline trong phù phổi cấp do tim:

+ Chỉ định : khi không chẩn đoán phân biệt được với hen phế quản , bệnh nhân có co thắt phế quản và khò khè .

+ Liều : 5mg/kg TM chậm trong 5 – 10phút ð Duy trì 0,5mg/kg/h .Giảm liều ở bệnh nhân già , suy thận….

3- Chỉ định thở máy có đặt nội khí quản:

- Áp dụng khi suy hô hấp không đáp ứng với điều trị dãn mạch, Oxy liệu pháp

- Kiệt cơ hô hấp: giảm tần số hô hấp, tăng PaCO₂, lú lẫn tâm thần.

- Phù phổi cấp do hội chứng mạch vành cấp có ST chênh lên.

Tài liệu tham khảo

$1-         Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cực BV Nhân dân 115

$1-         Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh tim mạch 2013

NGỘ ĐỘC THUỐC DIỆT CHUỘT

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Có tiếp xúc thuốc diệt chuột ( do uống nhầm hoặc cố ý ).

- Khởi đầu: buồn nôn, nôn, đau bụng.

- Sau đó: lo lắng, kích động, cứng cơ, co giật và hôn mê, ngoài cơn co giật, co cứng cơ kiểu uốn ván, phản xạ gân xương tăng.

- Tim mạch: thường nhịp nhanh xoang và tụt huyết áp, có thể dẫn đến block nhĩ thất, nhịp nhanh thất, rung thất, ngừng tim.

- Đái ít, nước tiểu đỏ, dẫn đến suy thận trong vòng 3 - 4 ngày.

II- XỬ TRÍ: Chất giải độc đặc hiệu là Acetamid 10% và Glycerol mono acetat hiện chưa có tại Việt Nam.Xử trí cấp cứu chủ yếu là chống co giật, thông khí cơ học, tăng đào thải độc chất, phòng và điều trị suy thận cấp do tiêu cơ vân.

1- Chưa có co giật:

- Tiêm bắp Diazepam 10mg nếu phản xạ gân xương tăng

- Rửa dạ dày: từ 3 – 5 lít đến khi nước sạch ( pha muối 5g/lít ).

- Than hoạt: sau rửa dạ dày, uống 20g mỗi 2 giờ × 6 lần ( tổng liều 120g ).

- Sorbitol: 1 - 2g/kg cân nặng

- Phenobarbital viên 0,1g: 1 – 3 viên/ngày

- Truyền dịch bảo đảm nước tiểu 100ml/h

2- Nếu co giật hoặc co cứng toàn thân:

- Diazepam 10mg tiêm mạch, nhắc lại đến 30mg, nếu vẫn không kết quả: Thiopental 200mg tiêm mạch trong 5 phút rồi truyền TM duy trì 1 - 2 mg/kg/giờ     ( 1 - 2g/24h ). Đặt NKQ, thở máy, ngừng thở máy khi hết dấu hiệu co cứng toàn thân và đã ngừng thuốc an thần.

- Đặt ống thông dạ dày, rửa dạ dày và than hoạt sau khi đã khống chế co giật.

- Truyền dịch: để có nước tiểu 100 - 200ml/h, cho Furosemid nếu cần.

- Nếu có tụt huyết áp: cho Dopamin phối hợp với Dobutamin truyền tĩnh mạch giữ huyết áp tối đa 90mmHg.

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cực BV Nhân dân 115

NGỘ ĐỘC ROTUNDIN

I. ĐẠI CƯƠNG

- Rotundin được chiết xuất từ củ bình vôi với thành phần chính là L tetrahydropalmatin có tác dụng an thần, giảm đau, gây ngủ. Là thuốc có độ an toàn cao, tuy nhiên nếu uống quá liều có thể gây nhiều biến chứng.

- Liều gây ngủ từ 30-90 mg, liều giảm đau 60-120 mg, tối đa có thể dùng tới 480 mg/ngày. Liều ngộ độc chưa có tài liệu nào đề cập đến là bao nhiêu. Tuy nhiên theo nghiên cứu khi bệnh nhân uống 300 mg/24 giờ đã gây ra những biến đổi về điện tim.

- Cơ chế tác dụng: ức chế hệ thống lưới và receptor dopamin ở não.

1. NGUYÊN NHÂN

Ngộ độc có thể xảy ra khi uống quá liều chủ yếu do tự tử hoặc do uống đồng thời nhiều loại biêt dược khác nhau để giảm đau, an thần.

II. CHẨN ĐOÁN

$1a.      Chẩn đoán xác định

+ Hỏi bệnh: khai thác thấy bệnh nhân có uống rotundin

+ Triệu chứng lâm sàng

- Thần kinh: ức chế thần kinh trung ương, một số ít bệnh nhân kích thích, giảm ý thức, nặng dẫn đến hôn mê.

-Hô hấp: ức chế hô hấp, thở yếu, viêm phổi do sặc.

-Tim mạch: có thể gặp nhịp chậm. xoang, hoặc nhanh             xoang, blocknhĩ  thấtđộ   I,

tụt huyết áp. Trên điện tâm đồ thấy hầu hết bệnh nhân đều có các bất thường, thường gặp nhất là ST chênh lên ở một hay nhiều chuyển đạo trước tim, T âm hoặc 2 pha, QTc kéo dài.

-Điện tim: ghi điện tim khi vào viện và ra viện, nếu cóbất thường về điện tim cần theo dõi điện tim mỗi 6-12 giờ.

-Tiêu hóa: buồn nôn, nôn, có thể gây viêm gan nhưng chủ yếu là gặp ở bệnh nhân điều trị kéo dài.

+ Xét nghiệm

            -Xét nghiệm thường qui: CTM, ure, Ion đồ, creatinin, glucose, AST,ALT

$1b.      Chẩn đoán phân biệt

- Với các loại thuốc ngủ và an thần khác: benzodiazepin (seduxen), gardenal: xét nghiệm độc chất

- Phân biệt với hôn mê do các nguyên nhân khác như hạ, tăng đường huyết; hạ natri máu; tai biến mạch não.

III. ĐIỀU TRỊ

-Tuân thủ các bước hồi sức cấp cứu, ổn định chức năng sống cho bệnh nhân nếu bệnh nhân trong tình trạng nặng.

-Không có thuốc giải độc đặc hiệu.

Hạn chế hấp thu:

+ Gây nôn nếu đến sớm, bệnh nhân tỉnh hoàn toàn

+ Nếu đã có rối loạn ý thức: rửa dạ dày sau khi đặt NKQ có bóng chèn, với lượng nước rửa tối đa từ 3-5 lít.

+ Than hoạt 1g/kg, uống một lần kèm sorbitol 1- 2 g/kg.

Hồi sức:

+ Bảo đảm hô hấp: bệnh nhân có rối loạn ý thức: đặt bệnh nhân nằm tư thế nghiêng an toàn, tránh tụt lưỡi, hút đờm rãi, thở ô xy nếu cần.

+ Nếu có hôn mê, suy hô hấp: tiến hành đặt NKQ, thở máy.

+ Truyền dịch: tăng cường thải trừ chất độc, dùng natriclorua 0,9%; glucose 5%.

+ Nuôi dưỡng, chăm sóc, phòng chống loét.

IV. TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG

+ Ngộ độc rotundin thường nhẹ, tiên lượng tốt

+ Tuy nhiên cần thận trọng với biến chứng viêm phổi do sặc, suy hô hấp, với những bệnh nhân có bệnh lý tim mạch, bệnh mạch vành sẽ làm tăng mức độ nguy hiểm của các biểu hiện bất thường trên điện tâm đồ

V. PHÒNG TRÁNH NGỘ ĐỘC

Mặc dù là thuốc không cần kê đơn nhưng người dân cũng không nên tự dùng thuốc khi chưa có ý kiến của bác sỹ vì có thể dùng nhiều loại biệt dược khác nhau gây ngộ độc

Tài liệu tham khảo: Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí ngộ độc ( 2015)

NGỘ ĐỘC PHOSPHO HỮU CƠ

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Có tiếp xúc với thuốc trừ sâu trước đó, thường có mùi khó chịu đặc biệt qua hơi thở, chất nôn, quần áo ( tìm hiểu đường nhiễm độc, thời gian, số lượng ).

- Lâm sàng có bệnh cảnh cường Cholin cấp:

+ HC Muscarin: đau bụng, nôn ói, tiêu chảy; tăng tiết đờm, nước miếng, ngợp thở, khó thở; đồng tử co nhỏ, da tái lạnh, mạch chậm.

+ HC Nicotin: máy cơ, co cứng cơ, liệt cơ; loạn nhịp tim.

+ HC Thần Kinh TW: rối loạn ý thức, hôn mê; có thể ngừng thở, trụy mạch

- Nếu khó phân biệt với các thuốc trừ sâu nhóm khác, có thể dùng test Atropin để xác định: tiêm mạch 2 mg Atropin, nếu đồng tử không dãn rộng, mạch không nhanh lên thì test (+).ð bệnh nhân có tiếp xúc với Phospho hữu cơ.

Chẩn đoán mức độ nặng:

- Độ I: nhẹ, bệnh cảnh cường cholin chỉ có hội chứng Muscarin đơn thuần

- Độ II: trung bình, bệnh cảnh cường cholin với 2 trong 3 hội chứng trên.

- Độ III: nặng, có đầy đủ 3 hội chứng trên. Cần nghĩ đến mức độ nặng khi bệnh nhân uống nhiều, đến muộn > 12h, có suy hô hấp cấp, rối loạn huyết động.

II- XỬ TRÍ:

1- Đào thải chất độc:

- Thay quần áo, rửa sạch da, gội đầu nếu nhiễm độc qua da.

- Rửa dạ dày, dùng than hoạt và thuốc nhuận tràng nếu nhiễm đường uống.

+ Dùng than hoạt để hấp phụ chất độc: pha 20g/lít cho 5 lít nước rửa đầu tiên, sau đó bơm vào dạ dày 20g mỗi 2 giờ cho đủ 120g.

+ Dùng thuốc nhuận tràng: Sorbitol 1 - 2g/kg chia 6 lần nhằm tống nhanh chất độc ra khỏi ống tiêu hóa.

2- Dùng thuốc chống độc:

- Atropin:

+ Cách dùng: đầu tiên cần dò liều bằng cách tiêm mạch 2mg mỗi 15 phút cho đến khi đạt tình trạng ngấm Atropin ( hết co thắt và tăng tiết phế quản, tần số tim > 70 lần/ph, đồng tử 3 - 5 mm, da hồng ấm và khô, không đau bụng và ói) thì giảm liều Atropin theo cách giảm nữa liều mỗi đợt và đánh giá lại mỗi 6h để tiếp tục giảm liều, duy trì liều thêm một thời gian hoặc tăng liều trở lại.

            + Thời gian dùng: thường từ 3 – 7 ngày tùy thuộc mức độ nặng và đáp ứng. Cần giảm liều ngay khi có thể và ngừng Atropin khi liều ≤ 2mg/24h.

- PAM (Pyridin Aldoxim Methylchloride): có tác dụng hoạt hóa lại men ChE, cải thiện tốt hội chứng Nicotin, giảm đáng kể tỉ lệ tử vong, dùng càng sớm càng tốt, ngay khi có chẩn đoán:

            + Liều dùng: tùy thuộc mức độ nặng nhẹ của nhiễm độc:

• Liều đầu: từ 0,5 - 1g ( 1 – 2 ống ) tiêm mạch trong 5 - 10 phút.
• Liều duy trì: 1g mỗi 8h ( bằng cách pha 02 ống PAM 0,5g vào 500ml dd Glucose 5% hoặc dd NaCl 0,9% truyền tĩnh mạch XX giọt/ph).

            + Giảm liều khi tình trạng lâm sàng cải thiện.

            + Thời gian dùng: trong 3 – 4 ngày. Ngừng khi liều Atropin < 6mg/24h.

3- Hồi sức tích cực: trong các trường hợp nặng:

- Đảm bảo hô hấp:

            + Thở Oxy 3 - 5 lít/ph.

            + Đặt NKQ trước khi rửa dạ dày nếu có rối loạn ý thức.

            + Tích cực hút đàm nhớt.

- Giữ vững huyết động:

            + Bù đủ dịch theo lượng nước tiểu hàng ngày.

            + Dùng thuốc vận mạch nếu vẫn còn tụt HA.

+ Cân bằng điện giải, kiềm toan.

+ Chống co giật, kích thích vật vã…bằng benzodiazepin.

- Nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch trong vài ngày đầu. Bắt đầu cho ăn qua sond dạ dày sau 48 - 72h với nước cháo đường rồi cháo thịt, tránh dùng mỡ, sữa.

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cực BV Nhân dân 115

NGOÄ ÑOÄC PARAQUAT

Lieàu ñoäc: 4,5 ml dd 20% ôû treû em, 10 – 15 ml dd 20% ôû ngöôøi lôùn.

I- CHẨN ĐOÁN:

- Uoáng Gramoxone ( thuoác dieät coû maøu xanh ).

- Daáu hieäu sôùm ngay khi uoáng: loeùt nieâm maïc mieäng, nuoát ñau.

- Naëng: toån thương ña cô quan: suy hoâ haáp, truïy maïch, hoân meâ ð töû vong sau vaøi giôø ñeán vaøi ngaøy.

- Daáu hieäu muoän sau 1 tuaàn: suy hoâ haáp do xô phoåi, suy thaän caáp, suy gan.

II- XỬ TRÍ:

- Hieän chöa coù chaát ñoái khaùng.

- Röûa daï daøy sôùm hoaëc gaây noân ngay khi phaùt hieän ngoä ñoâc tröôùc khi Paraquat vaøo maùu. Tieân löôïng phuï thuoäc vaøo thôøi gian töø luùc ngoä ñoä ñeán khi ñöôïc loaïi boû chaát ñoäc.

- Uống than hoaït 50g mỗi 4 – 6h kèm Sorbitol.

- Truyền dịch, cho thuốc lợi tiểu.

     ð Chuyển viện để tiến hành lọc máu

   Trường hợp không chuyển viện thì điều trị tiếp theo

- Nuôi ăn bằng đường tĩnh mạch.

- Suy hoâ haáp: vì Oxy laøm taêng nhanh quaù trình xô phoåi ôû beänh nhaân ngoä ñoäc Paraquat neân haïn cheá duøng Oxy trong hoã trôï hoâ haáp ôû caùc beänh nhaân naøy. Vì theá coù theå chaáp nhaän PaO₂ ôû möùc 60mmHg. Neáu có suy hoâ haáp neân cho thôû NCPAP vôùi FiO₂ 21%.

- Thuốc giảm đau, kháng sinh chống nhiễm trùng, chăm sóc vết loét

- Theo doõi: daáu hieäu sinh toàn, SpO₂, löôïng nöôùc tieåu, chöùc naêng thaän, X-quang phoåi sau 7 ngaøy. 100% nạn nhân chết vì suy hô hấp.

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy

NGOÄ ÑOÄC PARACETAMOL

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:Lieàu ñoäc cuûa Acetaminophen > 150 mg/kg.

- Khai thác bệnh nhân thôøi ñieåm uoáng thuoác và bieän phaùp sô cöùu.

- Tröôùc 24 giôø: bệnh nhân bieáng aên, noân oùi, ñau buïng, xanh taùi, nguû lòm.

- Sau 24 – 48h: tìm caùc trieäu chöùng huûy teá baøo gan: vaøng da, gan to, ñau.

- Töø 3 – 6 ngaøy sau: tìm caùc daáu hieäu: suy gan. suy thaän caáp.

- Xét nghiệm cần làm: chöùc naêng gan, thaän, đöôøng huyeát, đoâng maùu toaøn boä.

II- ĐIỀU TRỊ:

- Röûa daï daøy, cho than hoaït caøng sôùm caøng toát ngay sau röûa daï daøy. Khoâng cho than hoaït khi duøng thuoác ñoái khaùng N-Acetylcystein ñöôøng uoáng.

¶Điều trị đặc hiệu: N-acetylcysteine:

- Chæ ñònh:

+ Lieàu Paracetamol > 150 mg/kg hoaëc lieàu > 100 mg/kg keøm tieàn caên beänh lyù gan hoaëc khoâng xaùc ñònh ñöôïc löôïng uoáng vaøo.

+ Coù roái loaïn chöùc naêng gan trong 24 giôø ñaàu sau ngoä ñoäc.

- Lieàu löôïng:

+ N-Acetylcysteine tónh maïch: lieàu ñaàu 150 mg/kg pha trong 200ml Glucose 5% truyền TM trong 15 phút ð50 mg/kg + 500ml Glucose 5% truyeàn TM trong 4 giôø ð50 mg/kg + 500ml Glucose 5% truyeàn TM trong 8 giôø ð50 mg/kg + 500ml Glucose 5% truyeàn TM trong 8 giôø tiếp theo.

+ N-Acetylcysteine uoáng: lieàu ñaàu 140 mg/kg uoáng ðsau ñoù 70 mg/kg moãi 4 giôø cho ñuû 17 lieàu. Neáu noân möûa trong 1 giôø sau khi uoáng, phaûi uoáng lăäp laïi hoaëc ñoåi sang daïng chích.

d) Ñieàu trò trieäu chöùng:

- Haï ñöôøng huyeát: truyền dd Glucose öu tröông.

- Roái loaïn ñoâng maùu: tiêm vitamine K₁.

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị Cấp cứu Nội khoa BV Chợ Rẫy

NGỘ ĐỘC MA TÚY NHÓM ÔPI

I. ĐỊNH NGHĨA

Ma túy là một vấn đề nhức nhối của xã hội trong nhiều năm qua. Ma túy thường dùng là ôpi, trong đó phổ biến nhất là Heroin. Dùng những chất gây nghiện này phải tăng dần liều mới đạt được đáp ứng “khoái cảm” nên dễ ngộ độc và nhanh chóng dẫn đến tử vong.

II. NGUYÊN NHÂN

Bệnh nhân NĐC ôpi đến viện có thể sau chích, hút, hít hoặc do đường qua da. Người nghiện ma túy thường bị quá liều do đổi dùng thuốc sang người bán khác vì vậy tính sai liều, hoặc lần đầu dùng lại sau một thời gian cai thuốc. Thực tế cũng thường gặp ngộ độc do tăng liều để đạt khoái cảm. Tuy nhiên cũng cần phải xét đến khả năng cố ý dùng quá liều để tự tử hoặc bị đầu độc. Trẻ em có thể bị tai nạn ngộ độc do uống viên ôpi hoặc dán hay uống các miếng dán ngoài da. Những người không nghiện ma túy có thể ngộ độc đường uống do cố tình (tự tử) hoặc do tai nạn điều trị.

III. CHẨN ĐOÁN

$11.                 Lâm sàng

Ức chế thần kinh trung ương

Là một trong 3 tiêu chuẩn của ngộ độc opiat. Các dấu hiệu thay đổi từ lơ mơ, ngủ gà tới hôn mê. Các chất có tác dụng hỗn hợp kích thích - đối kháng như pentazocin và butorphanol gây phản ứng bồn chồn hay thậm chí loạn thần do tác dụng kích thích thụ thể sigma. Hiếm gặp co giật do quá liều opioid tinh chế ngoại trừ ở trẻ em hoặc ngộ độc propoxyphen và meperidin.

Đồng tử co nhỏ

Là dấu hiệu lâm sàng kinh điển thứ hai ở các nạn nhân ngộ độc opioid và thấy ở hầu hết các trường hợp. Co đồng tử do các tác động trên thần kinh phó giao cảm tới đồng tử .

Ức chế hô hấp có thể gây tử vong

Là đặc điểm thứ ba của ngộ độc ôpi. Đầu tiên giảm tần số thở, chưa giảm biên độ thở. Khi ngộ độc nặng hơn, thấy tím và thở rất chậm.

Thở nhanh nông có thể thấy ở bệnh nhân phù phổi cấp tổn thương. Các bệnh nhân này phân tích khí máu động mạch cho thấy giảm ôxy máu, tăng CO2 máu và toan hô hấp. Phù phổi cấp tổn thương không phải hiếm gặp ở các bệnh nhân ngộ độc heroin, có thể do uống hoặc chích, hút và được xem là 1 biến chứng nặng của bệnh nhân quá liều ma túy. Các bằng chứng trên phim X quang có thể xuất hiện chậm trong vòng 24 giờ. Nguyên nhân chưa rõ ràng, có thể do cơ chế thông qua các hoạt động thần kinh khởi phát từ sự thiếu ôxy thần kinh trung ương; do đó, các bệnh nhân không hôn mê và ngừng thở không có nguy cơ xuất hiện biến chứng này. Bệnh nhân trào nhiều bọt hồng, ran ẩm, ran nổ khắp 2 phế trường nhưng không thấy tĩnh mạch cổ nổi và ngựa phi.. X quang ngực thấy kích thước bóng tim bình thường, tổn thương phổi rất khác biệt từ hình mờ khu trú ở 1 phổi tới hình ảnh kinh điển thâm nhiễm khắp 2 bên, nhất là vùng rốn phổi và đáy phổi.

Do tác dụng ức chế thần kinh trung ương của ôpi, phải xét chẩn đoán viêm phổi do sặc khi thấy các biểu hiện trên lâm sàng và hình mờ trên phim X quang. Có thể khó xác định chẩn đoán này ban đầu, nhưng phải nghĩ tới nếu tổn thương trên X quang không hết sau 48 giờ điều trị.

Tác dụng trên hệ tim mạch

Ôpi có rất nhiều tác dụng trực tiếp trên hệ thống tim mạch. Tăng dung tích hệ tĩnh mạch (nhờ đó morphin có tác dụng điều trị phù phổi cấp huyết động) gây giảm cả HA tâm thu và tâm trương. Dấu hiệu này thường không thấy rõ khi bệnh nhân nằm. Các loạn nhịp tim cũng thường là do thiếu ôxy hơn là do bản thân ôpi (tuy nhiên cũng ngoại lệ với propoxyphen). Ngoại trừ quá liều propoxyphen, tụt HA đáng kể phải đi tìm các nguyên nhân khác như đồng thời cũng ngộ độc các chất khác, sốc giảm thể tích (chấn thương) sốc kiểu phản vệ.

Nghe tim có tiếng thổi ở bệnh nhân nghiện chích ma túy nhiều khả năng có viêm nội tâm mạc và biểu hiện tâm phế có thể do tăng áp lực mạch phổi do tiêm các chất bẩn hoặc do các chất phụ gia.

Các biến chứng tim mạch của heroin

Sốc, trụy tim mạch: bệnh nhân ngộ độc heroin do tiêm chích có thể vào viện trong tình trạng sốc. Sốc có thể là do suy tim toàn bộ cấp, hoặc do tiêm độc chất vào tuần hoàn.

Các biến chứng tim mạch khác là loạn nhịp chậm và loạn nhịp nhanh do quinin, rung nhĩ kịch phát, QT kéo dài, viêm nội tâm mạc, ngừng tim do tăng kali máu, tâm trương kéo dài, phình mạch dạng nấm.

Các tác dụng trên hệ tiêu hóa

Điều trị phù phổi cấp

Đặt NKQ nếu có chỉ định. Naloxon TM 0,8-1,2mg, tiêm lại cách mỗi 5 phút cho tới khi bệnh nhân tỉnh, thở lại tốt. Tụt HA điều trị bằng vận mạch. Không truyền nhiều dịch ở bệnh nhân phù phổi. Nếu tình trạng bệnh nhân ổn định chụp X quang phổi và làm khí máu theo dõi. Theo dõi liên tục điện tim. Dùng ôxy và có thể phải thở PEEP. Digitalis và lợi tiểu không có nhiều tác dụng vì là phù phổi cấp tổn thương.

Thuốc giải độc đặc hiệu: naloxon

Naloxon là chất giải độc đặc hiệu có tác dụng ức chế ở cả 4 loại receptor ôpi (mu, kappa, sigma, delta). Nhanh chóng dùng naloxon thường cứu được bệnh nhân ngộ độc ôpi.

Liều dùng

Liều thường có hiệu quả trong điều trị cấp cứu là 1 đến 5 ống (0,4 -2mg) tĩnh mạch. Đánh giá điểm Glasgow, nhịp thở, tình trạng suy hô hấp. Nếu không có tác dụng, dùng thêm 1 liều 2mg tĩnh mạch (dùng cách 2-3 phút cho tới tổng liều 10mg). Nếu có đáp ứng 1 phần, tiêm TM cách 15 phút cho tới khi bệnh nhân tỉnh, thở được hoặc không có cải thiện thêm. Nếu có đáp ứng, bắt đầu truyền tĩnh mạch naloxon.

Phác đồ liều truyền tĩnh mạch liên tục để hồi phục tác dụng giảm đau gây ngủ đã được Goldfrank và cộng sự đề xuất. Truyền tĩnh mạch 4 mg Naloxon/lít với tốc độ 400|ug/giờ (0,4mg/giờ). Ở người lớn, dùng 4 mg/1000ml Glucose 5% truyền 100 ml/giờ.

IV. TIẾN TRIỂN VÀ BIẾN CHỨNG

+ Hồi phục hoàn toàn nếu không có biến chứng + Di chứng thiếu oxy + Biến chứng của tiêm chích bẩn

V. DỰ PHÒNG

Truyền thông giáo dục phòng chống ma túy.

Tài liệu tham khảo:Bộ Y tế “Hướng dẫn chan đoán và xử trí ngộ độc” (2015)..

SƠ CỨU RẮN ĐỘC CẮN

I. ĐẠI CƯƠNG:

          Nhận diện rắn độc:

          a. Rắn độc:

- Màu sắc sặc sỡ

- Đầu hình tam giác, phân biệt rõ rệt với thân.

- Có hố má.

- Có hai móc độc dài.

          b. Rắn lành:

- Không có móc độc.

- Sau 2 giờ nơi cắn không sưng phù, xuất huyết hay hoại tử.

II. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG VÀ CHẨN ĐOÁN.

1. Tại chỗ:

- Dấu móc độc.

- Tê rần ngứa ngáy.

- Đau nhiều tại vết cắn.

- Sưng phù lan rộng.

- Sưng to các hạch tương ứng.

- Bầm, bóng nước.

- Xuất huyết hoại tử.

- Nhiễm trùng tại chỗ.

2. Toàn thân:

- Buồn nôn, nôn ói, khó chịu, đau bụng.

- Hoa mắt, chóng mặt, xỉu.

- Chảy máu tại vết cắn và nơi khác.

- Ngủ gà, liệt cơ, sụp mi, khó nói khó nuốt.

- Tiểu đỏ, tiểu máu.

III. CHẨN ĐOÁN:

1. Dựa trên con rắn đã cắn bệnh nhân được mang đến bệnh viện

2. Các hội chứng lâm sàng:

- Nhiễm độc thần kinh: họ rắn hổ, rắn biển

+ Hổ đất, hổ chúa, hổ mang bành: vết cắn sưng nề, hoại tử

+ Cạp nia, cạp nong, rắn biển: vết cắn không sưng, không đau

- Rối loạn đông máu: họ rắn lục (Viperidae, Crotalidae), họ Colubridae.

III. ĐIỀU TRỊ:

1. Mục đích:

- Làm chậm sự hấp thu của nọc rắn vào hệ tuần hoàn.

- Bảo toàn tính mạng và ngăn chặn các biến chứng trước khi nạn nhân đến được bệnh viện.

- Kiểm soát được các triệu chứng sớm nguy hiểm của nhiễm nọc rắn.

2. Sơ cứu:

          Các phương pháp sơ cứu:

- Trấn an bệnh nhân.

- Phơi bày nơi cắn rửa sạch vết thương.

- Bất động chi bị cắn bằng dây đeo, thanh gỗ hoặc thanh kim loại (cử động hoặc co cơ làm gia tăng hấp thu nọc rắn vào mạch bạch huyết và máu), đặt chi đó thấp hơn tim.

- Nếu bị cắn bởi rắn biển, rắn hổ, cạp nong, cạp nia sử dụng phương pháp băng ép – bất động.

- Tránh bất cứ can thiệp nào tại vết cắn như rạch da, hút nọc, đắp thảo dược…vì có thể gây nhiễm trùng, gia tăng hấp thu nọc độc, tăng chảy máu tại vết cắn.

3. Xử trí:

            a. Độc tố thần kinh: Huyết thanh kháng nọc rắn cũng không thể cứu sống nạn nhân nếu có tổn thương hành não và liệt cơ hô hấp.

          Atropine 0,05mg/kg tiêm tĩnh mạch. Theo dõi đáp ứng sau 10 – 20 phút.

          b. Hạ huyết áp và sốc:

- Glucose 5% tiêm truyền tĩnh mạch 60 giọt/phút.

- Nếu sốc: hydrocortisone 100mg 1A tiêm tĩnh mạch.

          c. Chống nhiễm trùng: Kháng sinh: Amoxicillin + acid clavulanic; Cefaclor; Cefadroxil; Cephalexin; Cefixim; Spiramycin; Ofloxacin; Sulfamethoxazol + Trimethoprim.

          d. Giảm đau: Tùy mức độ mà cho thuốc uống hay tiêm bắp:

            - Uống: Paracetamol 500mg; paracetamol 625mg; Pacetamol + codein phosphat; Pacetamol + tramadol.

- Tiêm bắp sâu: Nefopam (HCL) 20mg/2ml; Diclofenac 75mg.

e. Nếu có ngạt: Hút đàm nhớt, cho thở oxy, hô hấp hỗ trợ.

          f. Cho chuyển viện.

IV. CHĂM SÓC

          - Động viện bệnh nhân yên tâm, đỡ lo lắng, không để bệnh nhân tự đi lại nếu vết cắn ở chân (vì vận động vùng bị cắn làm nọc độc vào cơ thể nhanh hơn).

          - Cởi các đồ trang sức (nhẫn, vòng) ở vùng bị cắn.

          - Không để bệnh nhân tự đi lại. Bất động chân, tay bị cắn (có thể bằng nẹp). Để vết cắn ở vị trí ngang bằng hoặc thấp hơn vị trí của tim.

          - Nếu rắn hổ cắn có thể gây liệt (hổ mang chúa, cạp nong, cạp nia, rắn biển, rắn hổ mang thường) thì áp dụng kỹ thuật băng ép bất động (xin xem ở dưới đây).

          - Nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế bằng phương tiện vận chuyển, nên gọi điện báo trước để được tư vấn.

          - Vết cắn ở đầu, mặt, cổ: khẩn cấp vận chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế.

          - Nếu bệnh nhân khó thở: hô hấp nhân tạo với điều kiện có tại chỗ (thổi ngạt, bóp bóng Ambu,…).

Chú ý:

          + Không mất thời gian đi tìm thầy lang, lá thuốc.

          + Không đợi ở nhà và chờ khi có các biểu hiện nhiễm độc rõ mới đến bệnh viện vì sẽ muộn và mất cơ hội cứu chữa tại bệnh viện.

          + Không chích rạch vết cắn nếu rắn lục cắn vì có thể gây chảy máu khó cầm ở vết rạch.

          + Không làm các biện pháp khác, như: chườm đá, gây điện giật,…

          + Kỹ thuật băng ép bất động sơ cứu rắn cắn

          Dùng băng rộng khoảng 5-10 cm, dài vài mét, có thể băng chun, băng vải, hoặc tự tạo từ khăn, quần áo. Cởi đồ trang sức ở vùng bị cắn vì dễ gây chèn ép khi vùng đó bị sưng nề. Không cố cởi quần áo vì dễ làm vùng bị cắn cử động, có thể băng đè lên quần áo.

Tài liệu tham khảo

          - Cẩm nang truyền thông các bệnh thường gặp - Bệnh viện Bạch Mai

          - Xử trí cấp cứu Bệnh Viện 115

HEN PHẾ QUẢN NẶNG

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

1- Xác định là cơn hen phế quản nặng: khi có ít nhất 4 dấu hiệu sau mặc dù đã được đã phun khí dung thuốc dãn phế quản:

- Khó thở: liên tục cả khi nghỉ, bệnh nhân phải ngồi cúi về phía trước.

- Nói và ho khó khăn: chỉ nói được từng từ.

- Tinh thần: thường có rối loạn tinh thần ( kích thích, hoảng sợ ).

- Tần số thở nhanh từ 30/phút trở lên.

- Co kéo cơ hô hấp phụ và hõm ức liên tục.

- Có thể có tím ( khi chưa thở Oxy ), vã mồ hôi.

- Ran rít, không có ran ngáy.

- Tần số tim nhanh trên 120 lần/phút, mạch đảo trên 25 mmHg.

- Xét nghiệm khí trong máu ( bệnh nhân không thở Oxy ): PaO₂ < 60 mmHg, SaO₂ < 90% và/hoặc PaCO₂ > 45 mmHg.

Đánh giá mức độ nặng của cơn hen cần dựa trên một tập hợp các dấu hiệu lâm sàng, xét nghiệm và nhất là sự tiến triển của cơn hen đáp ứng với điều trị.

2- Xác định là cơn hen phế quản nguy kịch: khi có 1 trong các dấu hiệu sau:

- Thở rất chậm (< 8 lần / phút ) hoặc ngừng thở.

- Rối loạn ý thức.

- Nhịp tim chậm và/hoặc huyết áp tụt.

- Phổi im lặng: không nghe âm phế bào, không nghe ran.

II- ĐIỀU TRỊ:

1- Oxy liệu pháp: qua sond mũi hoặc qua mặt nạ, duy trì SaO₂ > 90%

2- Thuốc dãn phế quản:

- Thuốc cường bêta-2-giao cảm tác dụng nhanh:

+ Salbutamol khí dung 5 mg/lần, 3 lần liên tiếp trong 20 phút. Sau đó có thể khí dung liên tục 10 - 15 mg/giờ nếu chưa được cải thiện.

+ Cân nhắc dùng Salbutamol theo đường truyền tĩnh mạch liên tục khi phun khí dung liên tục không hiệu quả (chú ý phải bủ đủ kali và theo dõi sát nhịp tim). Khởi đầu 0,2 µg/kg/phút, tăng tốc độ truyền 15 phút/lần nếu chưa có hiệu quả, có thể tăng liều đến 1 µg/kg/phút. Duy trì tốc độ truyền khi đạt được hiệu quả dãn phế quản tốt. Khi cơn hen giảm, sẽ giảm liều từ từ rồi cắt.

- Adrenalin: chỉ dùng khi thực sự cần thiết và phải hết sức thận trọng:

+ Có thể dùng tiêm dưới da khi không có sẵn các thuốc khác: 0,3 mg/lần, lập lại sau 20 - 30 phút nếu chưa cải thiện.

+ Dùng tĩnh mạch trong những cơn hen phế quản rất nặng mà các thuốc dãn phế quản khác không hiệu quả, đặc biệt là khi có truỵ mạch kèm theo, khởi đầu 0,3 mg/giờ, tăng dần và duy trì khi đạt hiệu quả dãn phế quản tốt.

- Xanthine và các thuốc giãn phế quản khác: chỉ cân nhắc dùng khi các biện pháp trên không đủ hiệu quả dãn phế quản do độc tính cao:

+ Aminophyllin đường tĩnh mạch: liều tấn công là 5 mg/kg TM chậm trong 15 - 20 phút, sau đó truyền TM liên tục 0,5 - 1 mg/kg/giờ. Nếu có dùng trước đó hoặc bệnh nhân suy thận, suy gan thì cần giảm 1/2 liều.

3- Glucocorticoid: Có tác dụng rất rõ ràng và không thể thiếu:

- Hydrocortisone 100mg: 1 lọ x 3 lần TM/8 giờ x 3ngày hoặc:

- Methylprednisone ( 40mg/lọ ): 1lọ x 3 TM/8 giờ x 3ngày, sau đó :

- Prednisone: 40 – 60mg/ngày trong vài ngày rồi giảm dần liều.

4- Các biện pháp điều trị khác:

- Bù dịch theo nhu cầu cơ bản là cần thiết nhằm tránh nguy cơ thiếu dịch gây khô và tắc đờm và đặc biệt bù Kali là rất quan trọng do các thuốc dãn phế quản dùng đường TM có thể gây giảm Kali máu nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

- Kháng sinh chỉ được chỉ định khi có các dấu hiệu nhiễm khuẩn ( sốt, đàm đục )

- Các thuốc tan đàm, kháng histamin không có tác dụng trong cơn hen nặng.

- Không được dùng các thuốc an thần ( nếu chưa có thở máy ), Bicarbonat ( nếu không có chỉ định đặc biệt ) vì nguy cơ ức chế hô hấp và nhiễm toan nội bào.

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cực BV Nhân dân 115

                               Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy năm 2013

RỐI LOẠN NHỊP CHẬM

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Nhịp tim < 60 lần/phút.

- Biểu hiện thay đổi từ không triệu chứng đến mệt, gần ngất, hoặc ngất, đôi khi phải điều trị khẩn cấp, nếu không sẽ đưa đến tử vong.

- Đặc điểm ECG:

+ Hội chứng suy nút xoang :

Ÿ Nhịp chậm xoang: đầy đủ các sóng P, QRS, T tái lập đều đặn; khoảng PR cố dịnh và có trị số bình thường; tần số thất < 60lần/phút.

Ÿ Block xoang nhĩ : không có sóng P, không có QRS. +    Sau nhát bị block, nhát sau có thể là nhát xoang bình thường, nhát thoát bộ nối, nhát thoát thất.

ŸHội chứng nhịp nhanh - nhịp chậm: là sự xen kẽ nhịp xoang chậm với nhịp nhanh nhĩ ( rung nhĩ kịch phát ) ở trên cùng một bệnh nhân.

ŸRung nhĩ đáp ứng thất chậm: rung nhĩ với tần số thất < 60lần/phút

+ Rối loạn dẫn truyền nhĩ thất :

ŸBlock AV độ 1: PR > 0,2 giây

ŸBlock AV độ 2:

Type 1: chu kỳ Wekenbach.

Type 2: block AV 2 :1, block AV 3 :1, block AV 4 :1

ŸBlock AV độ 3 : sóng P và QRS không liên quan gì nhau.

- Các test chẩn đoán:

+ Nghiệm pháp gắng sức: giúp phân biệt nhịp chậm lúc nghỉ do cường phó giao cảm ở người luyện tập nặng với nhịp chậm ở người suy nút xoang.

+ Nghiệm pháp xoa xoang cảnh : ngưng xoang kéo dài > 3 giây khi xoa xoang cảnh thường gặp ở người có suy nút xoang nhưng cũng có thể gặp ở người lớn tuổi không triệu chứng.

II- ĐIỀU TRỊ:

1- Điều trị cấp cứu: tùy thuộc vào biểu hiện lâm sàng và nguyên nhân gây nhịp chậm và luôn phải điều trị nguyên nhân ra tình trạng này ( Ví dụ: nếu do thuốc thì phải giảm liều hoặc ngưng thuốc tạm thời…).

- Đối với người nhịp chậm hay ngưng xoang không triệu chứng và không có rung nhĩ ð không cần thiết phải điều trị cấp cứu.

- Đối với người có triệu chứng, việc điều trị tùy thuộc vào mức độ triệu chứng, loại loạn nhịp chậm và liên quan của triệu chứng với nhịp chậm.

Biện pháp thường dùng: Atropine,0,5 – 2mg tiêm mạch cho trường hợp nhịp chậm xoang, block AV độ I hay block AV độ II type I có triệu chứng.

2- Điều trị lâu dài:

- Bệnh nhân suy nút xoang nhẹ, chưa có chỉ định đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn:

+ Theophyline 100mg : 1 – 4 viên/ngày , hoặc :

+ Salbutamol 2mg: 1 – 2 viên/ngày

- Chỉ định đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn:

+ Nhịp chậm hay block AV có triệu chứng

+ Nhịp chậm xoang do hậu quả của dùng thuốc cần thiết không thể ngưng

+ Block tim cao độ với: vô tâm thu ≥ 3 giây khi thức, nhịp thất tần số < 40 lần/phút, đốt nút AV, block tim sau phẫu thuật mà không hy vọng hồi phục.

+ Block tim hoàn toàn ngắt quãng

+ Block AV độ 2 type 2 ngắt quãng

+ Block nhánh thay đổi

+ Ngất tái diễn với xoa xoang cảnh gây ngất ≥ 3 giây.

- Kháng đông: cho nhóm bệnh nhân có hội chứng nhịp nhanh - nhịp chậm hay rung nhĩ mạn có nguy cơ cao bị thuyên tắc và đột quỵ

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cực BV Nhân dân 115

SỐC NHIỄM TRÙNG

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Có triệu chứng của ổ nhiễm trùng: viêm phổi, nhiễm trùng tiết niệu, viêm mô tế bào, viêm phúc mạc, nhiễm trùng đường mật, ổ ap-xe … nhưng có khi cũng không tìm được ổ nhiễm trùng.

- Đáp ứng viêm toàn thân: sốt hoặc hạ thân nhiệt, nhịp tim nhanh, thở nhanh, tăng hoặc giảm bạch cầu.

- Rối loạn chức năng đa cơ quan do sốc

- Xét nghiệm tối thiểu: công thức máu, VS, CRP, cấy máu, kháng sinh đồ… Các xét nghiệm khác thì tuỳ thuộc vào ổ nhiễm trùng tiên phát.

II- ĐIỀU TRỊ:

1- Duy trì huyết động học:

- Tăng cường thể tích trong lòng mạch:

a. Đặt 2 đường truyền TM lớn, catheter TM trung tâm ( nếu được ).

b. Ưu tiên dd điện giải ( Lactat Ringer, NaCl 0,9% ) truyền TM nhanh, nên phối hợp thêm dd cao phân tử khi đã truyền 2000 ml dd điện giải mà mục tiêu huyết động học chưa đạt được.

c. Truyền máu hoặc các chế phẩm của máu khi có chỉ định như: hemoglobin < 8 g/dl, nhiễm toan acid lactic dai dẳng, SpO₂ thấp, thiếu máu cục bộ cơ tim, chảy máu, giảm tiểu cầu nặng, DIC…

d- Thuốc vận mạch: Dopamin và Noradrenaline được ưu tiên lựa chọn.

- Mục tiêu huyết động cần phải đạt được:

a. HA trung bình > 60mmHg, HA tâm thu > 90mmHg

b. Oxy máu: SaO₂ > 92%

c. Nước tiểu: 50ml/giờ

2- Điều trị chống nhiễm khuẩn: dùng KS phổ rộng, liều cao, hướng trực tiếp đến vi khuẩn nghi ngờ nhất để nhanh chóng kiểm soát tình trạng nhiễm trùng.

   + Nhiễm trùng từ cộng đồng: lựa chọn một trong các thuốc sau:

            Ÿ Cefotaxim : 2g tiêm mạch mỗi 6h/lần

            Ÿ Ceftriaxon : 2g tiêm mạch mỗi 12h/lần

            Ÿ Ciprofloxacin: 400 mg × 2 – 3 lần/ngày truyền TM ( trong 60 ph )

Ÿ Levofloxacin: 500 mg × 1 – 2 lần/ngày truyền TM ( trong 60 ph )

Ÿ Phối hợp với Amikacin: 15 mg/kg/ngày, chia làm 2 lần tiêm bắp.

            Ÿ Nếu nghi ngờ có nhiễm tác nhân kỵ khí, phải phối hợp thêm :

               Metronidazole : 500 mg × 3 lần/ngày truyền TM ( trong 60 ph )

   + Nhiễm trùng trong bệnh viện: thường là vi trùng đa kháng thuốc, nên phải phối hợp nhiều loại kháng sinh mạnh.

   + Thời gian sử dụng kháng sinh từ 7 – 14 ngày.

3- Ngăn chặn đáp ứng viêm toàn thân:

Corticoid liều cao trong thời gian ngắn: chọn 1 trong 2 thuốc sau:

+ Hydrocortisone 100mg: 1 lọ x 3 lần TM/8 giờ x 3ngày.

+ Methylprednisone ( 40mg/lọ ): 1lọ x 3 TM/8 giờ x 3ngày.

4- Điều trị hỗ trợ:

- Thông khí cơ học: thở Oxy

- Điều trị hạ sốt

- An thần, giảm đau nếu cần

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cực BV Nhân dân 115

SOÁC PHAÛN VEÄ

Khoa cấp cứu

I_ CHAÅN ÑOAÙN:

_ Phaûn öùng xaûy ra ngay sau khi tieáp xuùc vôùi dò nguyeân hoaëc muoän hôn ( nhö : tieâm khaùng sinh, Vitamin B₁, Vitamin B₁₂, Vitamin C …)

_ Xuaát hieän caùc trieäu chöùng:

- Da noåi maån ngöùa, maøy ñay, phuø Quincke

- Maïch nhanh nhoû khoù baét, huyeát aùp tuït hoaëc khoâng ño ñöôïc

- Khoù thôû ( kieåu hen thanh quaûn ), ngheït thôû

- Ñau quaën buïng, tieâu tieåu khoâng töï chuû

- Ñau ñaàu,choùng maët, ñoâi khi hoân meâ

- Choaùng vaùng, vaät vaõ, giaãy giuïa, co giaät

II_ ÑIEÀU TRÒ CAÁP CÖÙU: Tieán haønh thaät nhanh caùc böôùc sau:

1- Ngöøng ngay thuoác ñang duøng.

2- Cho beänh nhaân naèm taïi choå .

3- Tieâm ngay thuoác ADRENALINE lieàu nhö sau:

* Loaïi Adrenalin1⁰/₀₀ ( 0,01mg/kg/laàn = 0,01ml/kg/laàn )

Ngöôøi lôùn: 1/ 2 oáng – 1 oáng tieâm döôùi da

Treû em tieâm döôùi da khoâng quaù 1/3 oáng ( 0,3ml )

( Hoaëc lieàu 0,01mg/ kg/ laàn cho caû treû em vaø ngöôøi lôùn )

* Loaïi Adrenalin dung dòch 1/ 10.000 (1⁰/₀₀₀ ) ( pha 1ml Adrenalin 1⁰/₀₀   + 9ml nöôùc caát = 10ml ). Sau ñoù tieâm döôùi da 0, 01mg/kg/laàn (0,1ml/kg/laàn ).

* Tieáp tuïc tieâm ADRENALINE lieàu nhö treân 10 - 15 phuùt/ laàn cho ñeán khi huyeát aùp trôû laïi bình thöôøng.

* Neáu soác quaù naëng ñe doaï töû vong, ngoaøi ñöôøng tiêm dưới da, coù theå tieâm dung dịch Adrenalin 1⁰/₀₀₀ qua tónh maïch, bôm qua oáng NKQ hoaëc tieâm qua maøng nhaãn giaùp.

4- UÛ aám, cho naèm ñaàu thaáp, chaân cao. Theo doõi: M - HA - tri giaùc 15 phuùt/ laàn ñeán khi HA oån ñònh. Tieáp tuïc theo doõi beänh nhaân 24 giôø sau khi oån ñònh.

5- Laäp ñöôøng truyeàn tónh maïch: dung dòch Lactat Ringger hoaëc NaCl 9‰

6- Caùc thuoác khaùc:

- Hydrocortisone: 100mg – 200mg tieâm maïch

           - Pipolphen: 25 – 50mg tieâm baép.

   7- Xöû trí suy hoâ haáp:

- Thôû Oxy muõi – thoåi ngaït.

- Boùp boùng Ambu coù Oxy.

- Ñaët oáng noäi khí quaûn, môû khí quaûn….

- Truyền tĩnh mạch chậm Aminophylline 1 mg/kg giờ

Tài liệu tham khảo: Thông tư 08/1999-TT-BYT ngày 4/5/1999

ĐIỆN GIẬT

Khoa cấp cứu

I- ĐÁNH GIÁ BỆNH NHÂN:

- Nạn nhân có thể được đưa vào viện trong tình trạng ngừng tim ngừng thở hoặc bị bỏng nặng.

- Thông thường nhất là ngừng tim do rung thất.

- Nếu bị bỏng: vết bỏng thường sâu nhưng không đau, khô, không chảy nước, không làm mủ.

- Hội chứng suy thận cấp: vài giờ sau khi bị điện giật, bệnh nhân tỉnh nhưng đái nước tiểu sậm màu ( đái ra myoglobin do tiêu cơ ) và sau đó vô niệu.

II- XỬ TRÍ CẤP CỨU:

- Hồi sức song song tuần hoàn và hô hấp.

- Nếu có máy sốc điện, sốc điện ngay không cần ghi điện tim. Nếu bệnh nhân tỉnh lại, theo dõi ECG trong vòng 24h vì bệnh nhân có thể bị rung thất tái phát.

- Chống sốc và tiêu cơ: truyền dịch nhiều để có lượng nước tiểu > 200ml/h.

- Chống toan chuyển hóa: dd NaHCO₃ 1,4% 500ml truyền TM.

- Chăm sóc vết bỏng, cho thuốc kháng sinh.

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy

CƠN ĐAU THẮT NGỰC

                                                                                                                                   Khoa cấp cứu

I_ CHẨN ĐOÁN

1- Tiêu chuẩn chẩn đoán

a- Đặc điểm cơn đau thắt ngực

Đặc điểm ở bệnh nhân có đau thắt ngực

- Vị trí: sau xương ức.

- Tính chất: đau thắt.

- Cường độ: nhẹ tới trung bình.

- Hướng lan: cổ, hàm dưới, vai và cánh tay trái.

- Thời gian: dưới 15 phút.

- Hoàn cảnh khởi phát và làm giảm đau: cơn xuất hiện khi có tăng nhu cầu tiêu thụ oxy, giảm khi nghỉ và ngậm Risordan.

- Có thể kèm triệu chứng toàn thân.

b- Khám lâm sàng

- Thường không phát hiện bất thường ngoài cơn.

- Trong cơn đau có thể ghi nhận: mặt tái, vã mồ hôi, biến đổi mạch, huyết áp, tiếng T3, T4, âm thổi toàn tâm thu của hở van 2 lá, ran ẩm 2 đáy phổi

- Dấu hiệu của xơ vữa động mạch ở các giường mạch khác.

c- Cận lâm sàng

- Điện tim: ngoài cơn 50% các trường hợp bình thường.

- X-quang ngực thẳng: bình thường (thường có ích trong D đau ngực ngoài tim)

- Điện tim gắng sức: là xét nghiệm dùng làm bằng chứng khách quan cho tình trạng TMCB ở tim và tiên lượng cho bệnh nhân đã có chẩn đoán.

- Siêu âm tim:đánh giá chức năng tâm trương và tâm thu thất trái, phát hiện các rối loạn vận động vùng giúp phát hiện bệnh lý bệnh mạch vành mạn.

- Xạ hình tim: chỉ định: Block nhánh trái, đang đặt máy tạo nhịp hoặc có hội chứng kích thích sớm, ST trên ECG lúc nghỉ chênh xuống > 1mm, phì đại thất trái hoặc đang dùng Digital, bệnh nhân không đủ gắng sức đề làm ECG gắng sức.

- Chụp mạch vành cản quang: là “tiêu chuẩn vàng” để chẩn đoán bệnh lý mạch vành

2- Chẩn đoán nguyên nhân

- Nguyên nhân tại tim có thể: Xơ vữa động mạch; Bệnh lý van động mạch chủ; Bệnh cơ tim phì đại; Co thắt mạch vành; Viêm mạch vành; Huyết thuyên tắc mạch vành.

- Nguyên nhân ngoài tim: Thiếu máu nặng; Nhịp nhanh; Cường giáp…

3- Chẩn đoán phân biệt

Đau ngực do nguyên nhân tại tim và ngoài tim khác

II_ ĐIỀU TRỊ

Nguyên tắc điều trị: điều trị nguyên nhân (nếu có), tăng tái tưới máu cơ tim và giảm nhu cầu tiêu thụ oxy.

Tài liệu tham khảo

$1-                     Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cực BV Nhân dân 115

$1-                     Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy 2013

NGỘ ĐỘC ACID – BAZƠ MẠNH

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Khai thác bệnh nhân có uống nhầm hoặc cố ý.

- Xuất huyết tiêu hóa, nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, xuất huyết các niêm mạc.

- Tình trạng sốc nặng.

- Thủng thực quản, thủng dạ dày ð viêm trung thất,viêm phúc mạc.

- Hẹp thực quản, hẹp môn vị từ tuần thứ hai trở đi.

II- XỬ TRÍ:

- Không rửa dạ dày, không dùng chất trung hòa, không dùng Morphin giảm đau.

- Băng niêm mạc dạ dày bằng Phosphalugel.

- Chống nhiễm khuẩn: cho kháng sinh, sát trùng miệng.

- Chuyển tuyến trên xem xét vấn đề nong thực quản sớm.

Tài liệu tham khảo

$1-                     Phác đồ điều trị Cấp cứu Nội khoa BV Chợ Rẫy

NHỊP NHANH KỊCH PHÁT TRÊN THẤT

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN: Dựa vào ECG:

-  Phức hợp QRS hẹp và đều, tần số khoảng 150 –250 lần/phút.

- Sóng P thường không thấy hoặc có thể xuất hiện ngay sau phức bộ QRS.

- Đánh giá bệnh nhân xem có bệnh lý tim mạch đi kèm, có tình trạng rối loạn huyết động học hay không ?

II- ĐIỀU TRỊ CẤP CỨU:

Lắp Monitor theo dõi, thiết lập đường truyền tĩnh mạchvới dd NaCl 0,9%

1- Nếu tình trạng huyết động không ổn định:

- Sốc điện chuyển nhịp đồng bộ:

Ÿ An thần: Hypnovel 5mg 1 ống TM hoặc Seduxen 10mg 1 ống TM.

Ÿ Sốc điện đồng bộ, bắt đầu từ 50J, tăng dần 50J cho mỗi lần kế tiếp cho đến khi cắt được cơn nhịp nhanh.

- Biện pháp khác: xoa xoang cảnh nếu sốc điện không thể thực hiện được ngay.

2- Nếu tình trạng huyết động ổn định:

- Xoa xoang cảnh, nghiệm pháp Valsalva hoặc úp mặt bệnh nhân vào chậu nước lạnh.

- Adenosin 6mg 1 ống TM nhanh ( hoặc ATP 20mg 2/3 ống TM nhanh ).

            Nếu không hiệu quả: Adenosin 12mg TM nhanh ( hoặc ATP 20mg 01 ống TM nhanh ). Hiện thị trường không có thuốc.

- Amiodarone (Cordaron) 150mg TM trong 20 phút, sau đó duy trì truyền tĩnh mạch 1mg/giờ trong 6 giờ tiếp theo nếu cần.

- Vprapamil 5mg TM (1mg/phút). Liều này có thể lập lại mỗi 15 – 30 phút (không quá 3 lần). Chú ý: không dùng nếu bệnh nhân có suy tim.

- Digoxin 0,5mg TM chậm, sau đó tiếp tục 0,25mg mỗi 2 – 4 giờ ( tổng liều không quá 1 –1,25mg/24 giờ )

- Nếu vẫn không hiệu quả: sốc điện chuyển nhịp như đã nêu trên.

III- ĐIỀU TRỊ DUY TRÌ: Điều trị duy trì để dự phòng tái phát:

- Ức chế Calcium:

Verapamil 40mg   1 viên/ngày

Diltiazem 60mg   1 – 2 viên/ngày

- Ức chế Beta.

Sotalol 80mg   1 viên/ngày

- Các thuốc nhóm III: Amiodaron (Cordaron) 200mg   1 – 2 viên/ngày.

Tài liệu tham khảo

$1-                     Phác đồ điều trị Nội khoa BV Nhân dân 115

$1-                     Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh Tim mạch 2013

NGỘ ĐỘC CÀ ĐỘC DƯỢC ( ATROPIN )

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Khai thác bệnh nhân nghi ngờ có uống hoặc ăn nhầm cà độc dược.

- Tình trạng kích thích mạnh, lú lẫn, ảo giác, , mê sảng, đôi khi co giật.

- Mặt đỏ, đồng tử dãn to, niêm mạc miệng khô.

- Thở nhanh, nhịp tim nhanh, sốt cao > 40^oC, dấu hiệu mất nước toàn thể.

- Nặng: hôn mê, ngừng thở.

II- XỬ TRÍ:

- Rửa dạ dày, uống than hoạt.

- Truyền dịch bù nước, điện giải.

- Cho thuốc lợi tiểu: Furosemid 0,02g tiêm mạch.

- An thần, chống kích động, co giật: Diazepam.

- Ức chế beta: Propranolol hoặc Atenolol nếu nhịp tim > 140 lần/phút.

- Nếu có sốt cao: chườm đá, cho thuốc hạ sốt.

Tài liệu tham khảo

$1-                     Phác đồ điều trị Cấp cứu Nội khoa BV Chợ Rẫy

RAÉN CAÉN

Khoa cấp cứu

I- CHAÅN ÑOAÙN:

Loaïi raén	Daáu hieäu taïi chỗ	Daáu hieäu toaøn thaân	Xeùt nghieäm
Hoå ñaát	Ñau, phuø Hoaïi töû lan roäng	30 phuùt à vaøi giôø sau: teâ, noùi khó, nuoát khoù, suøi boït meùp, lieät cô hoâ haáp
Caïp nong Caïp nia	Ñau taïi choã Ít / Khoâng hoaïi töû	Lieät cô hoâ haáp thöôøng sau 1 - 4 giôø
Hoå meøo	Ñau taïi choã Hoaïi töû	Löø ñöø, lieät cô hoâ haáp, có thể co giaät	XN ñoâng maùu
Chaøm quaïp	Ñau Hoaïi töû lan roäng Chaûy maùu khoâng caàm Boùng nöôùc coù maùu / loeùt	Baàm maùu Xuaát huyeát DIC	XN ñoâng maùu
Raén luïc	Töông töï raén chaøm quaïp nhöng ít hôn	Xuất huyết ít hôn chaøm quaïp	XN ñoâng maùu
Raén bieån	Ñau, có thể söng	1 – 3h sau: meät, ñau cô, lieät cô hoâ haáp, suy thaän

¶ Chaån ñoaùn phaân bieät raén laønh caén: theo doõi trong 12 giôø:

- Taïi choã: ñau, phuø khoâng lan, khoâng coù daáu hieäu hoaïi töû, xuaát huyeát, khoâng daáu hieäu toaøn thaân.

- Xét nghiệm ñoâng maùu bình thöôøng: laø 1 xeùt nghieâm có ñoä nhaïy cao phaân bieät raén ñoäc hay raén laønh caén.

II- XỬ TRÍ CẤP CỨU BAN ĐẦU: Taát caû caùc tröôøng hôïp raén caén, ngay caû khi ngöôøi nhaø moâ taû laø raén laønh, phaûi ñöôïc theo doõi taïi beänh vieän ít nhaát 12h.

- Traán an naïn nhaân, thöôøng hoï raát hoaûng sôï.

- Baát ñoäng vaø ñaët chi bò caén thaáp hôn tim ñeå laøm chaäm haáp thu ñoäc toá.

- Röûa saïch veát thöông.

- Baêng chaët chi bò caén vôùi baêng vaûi, baêng baét ñaàu töø phía treân veát caén ñeå haïn cheá haáp thu ñoäc chaát theo ñöôøng baïch huyeát.

- Cách sơ cứu trước đây như raïch da, huùt noïc ñoäc baèng mieäng hay giaùc huùt, ñaët garrot hiện nay khoâng ñöôïc khuyeán caùo vì khoâng coù hieäu quaû, coù theå gaây nhieãm truøng, taêng söï haáp thu noïc ñoäc vaø chaûy maùu taïi choã.

- Cho thuốc kháng sinh, giảm đau.

- Theo dõi nạn nhân, nếu có dấu hiệu suy hô hấp, xuất huyết, sốc ð chuyeån nhanh naïn nhân ñeán beänh vieän có huyết thanh kháng nọc rắn.

Tài liệu tham khảo

$1-         Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy

CƠN ĐAU QUẶN THẬN

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN: dựa vào:

- Tính chất cơn đau: xuất hiện đột ngột, dữ dội, xuất phát từ thắt lưng lan ra trước bụng, xuống hạ vị và tận cùng ở bộ phận sinh dục, kèm theo nôn ói.

- Tiền sử có sỏi thận hoặc không.

- Siêu âm bụng phát hiện có sỏi thận, sỏi bàng quang, thận ứ nước.

- Chụp hệ niệu không sửa soạn có thể thấy sỏi cản quang.

- Xét nghiệm nước tiểu có thể có hồng cầu, bạch cầu trong nước tiểu.

II- XỬ TRÍ:

- Giảm đau:

            + Thuốc chống co thắt: No-spa, Buscopan tiêm mạch hoặc tiêm bắp.

            + Thuốc kháng viêm Non-steroid: Diclofenac tiêm bắp.

+ Nếu đau dữ dội, kéo dài, có thể sử dụng Morphin.

- Truyền dung dịch Natri Clorua 0,9% để đảm bảo lượng nước tiểu ít nhất là 100 ml/h ( trừ khi bệnh nhân lớn tuổi, có suy tim, suy thận ).

- Chống nôn: Primperan tiêm mạch hoặc tiêm bắp (khi bệnh nhân có nôn ói).

- Kháng sinh: khi có triệu chứng nhiễm trùng tiểu.

Tài liệu tham khảo

$1-                     Phác đồ điều trị Nội khoa BV Nhân dân 115

$1-                     Phác đồ điều trị Cấp cứu BV Chợ Rẫy năm 2013

HẠ KALI MÁU

$11.ĐẠI CƯƠNG

Hạ kali máu kali máu < 3,5mmol/l. (bình thường 3,5-5mmo/l)

$12.NGUYÊN NHÂN

$12.1.     Mất qua thận

$1-    Đái nhiều do bất cứ nguyên nhân gì.

$1-    Đái tháo đường không kiểm soát được.

$1-    Hạ magie máu, hạ clo máu, tăng calci máu.

$12.2.     Mất qua đường tiêu hóa

$1-    Nôn hoặc mất do dẫn lưu qua sonde dạ dày.

$1-    Tiêu chảy (ỉa chảy).

$1-    Dần lưu mật, mở thông hồi tràng, sau phẫu thuật ruột non.

$1-    Thụt tháo hoặc dùng thuốc nhuận tràng.

$12.3.     Do thuốc

$1-    Lợi tiểu thải kali (thiazid, furosemid).

$1-    Insulin, Glucose, Natri bicarbonat.

$1-    Cường Beta-adrenergic.

$1-    Corticoid.

$1-    Kháng sinh: amphotericinB, aminoglycosides, penicillin, ampicillin, rifampicin, ticarcillin, insulin.

$1-    Kiềm máu.

$1-    Điều trị thiếu hụt vitamin B12 và acid folic.

$12.4.     Lượng kali đưa vào không đủ

$1-    Thiếu ăn, nghiện rượu, chế độ ăn kiêng.

$12.5.     Thừa corticoid chuyển hóa muối nước

$1-    Cường aldosterol tiên phát (hội chứng Conn), cường aldosterol thứ phát.

$1-    Tăng huyết áp ác tính.

$1-    Hội chứng Cushing, ung thư thận, u tế bào cạnh cầu thận, uống nhiều cam thảo...

$12.6.     Thể lâm sàng đặc biệt (Liệt chu kỳ Westphal thể hạ kali máu nguyên phát)

$1-    Thường gặp ở lứa tuổi nhỏ đến < 30 tuổi.

$1-    Diễn biến từ vài giờ đến 1 tuần, hay gặp vào buổi sáng, tái phát nhiều lần.

$1-    Yếu cơ từ nhẹ đến nặng.

$13.TRIỆU CHỨNG

$13.1.     Lâm sàng

$1-    Yếu cơ (tứ chi,cơ hô hấp...), đau cơ, co rút cơ, tiêu cơ vân.

$1-    Mạch yếu, tiếng tim nhỏ có thể có tiếng thổi tâm thu, có khi thoáng ngất

$1-    Bụng chướng, giảm nhu động ruột, táo bón, nôn, buồn nôn.

$13.2.     Cận lâm sàng

$1-    Dấu hiệu hạ kali máu trên điện tim: thường                   đa dạng, cósóng U, sóng       T dẹt,ST

chênh xuống, QT kéo dài, dấu hiệu nặng trên      điện tim loạn nhip thất (nhịp nhanh

thất, xoắn đỉnh).

$1-    Xét nghiệm kali máu < 3,5 mmo/l.

$1-    Xét nghiệm kali máu < 3,5 mmo/l.

_ 11_ -LLLL u wave					11		1							—1—
01 ---- 1 ■ ■I '■ 1			1		■r*		1-							—Ị— r	1 r

. Biểu hiện có sóng U trên điện tim ở người bệnh hạ kali máu

. Hình ảnh xoắn đỉnh ở người bệnh hạ kali máu

$14.CHẨN ĐOÁN

$14.1.     Chẩn đoán xác định

Xét nghiệm kali máu < 3,5 mmol/l.

$14.2.     Chẩn đoán mức độ

$1-    Mức độ nhẹ: hạ kali máu không có triệu chứng lâm sàng và điện tâm đồ.

$1-    Mức độ vừa: hạ kali máu có thể có chướng bụng, chuột rút, điện tâm đồ có sóng T dẹt, đoạn ST chênh xuống nhưng không có các triệu chứng nặng như rối loạn nhịp tim nặng nề, liệt thần kinh cơ.

$1-    Mức độ nặng: hạ kalai máu có các triệu chứng nặng trên lâm sàng (rối loạn nhịp tim hoặc yếu cơ, liệt, hoặc hội chứng tiêu cơ vân cấp).

$15.XỬ TRÍ

$15.1.    Nguyên tắc xử trí

$1-     Mục tiêu điều trị hạ kali máu ngăn ngừa các biến chứng đe dọa tính mạng của hạ kali máu (rối loạn nhịp tim, liệt cơ, tiêu cơ vân).

$1-     Người bệnh hạ kali máu nặng kali < 2,5 mmol/l (< 3 mmol/l nếu đang dùng digoxin) và có triệu chứng liệt cơ và dấu hiệu trên điện tim cần phải xử trí ngay lập tức kaliclorua 13-20 mmol/giờ (1-1,5 g) truyền qua đường tĩnh mạch.

$1-     Tìm và điều trị nguyên nhân hạ kali máu.

$15.2.    Xử trí ban đầu và vận chuyển cấp cứu

$1-     Người bệnh nghi ngờ hạ kali máu, cho uống kaliclorua 1-1,5 g.

$15.3.    Xử trí tại bệnh viện

$1a)Xét nghiệm kali < 2,5 mmol/L (< 3 mmol/L nếu đang dùng digoxin)

$1-     Có triệu chứng liệt cơ và dấu hiệu nặng trên điện tim: Kaliclorua 13 -20 mmol/giờ (1 -1,5 g) tốt nhất truyền qua TMTT liên tục trong 3 giờ, sau đó xét nghiệm lại rồi quyết định tiếp.

$1-     Không có triệu chứng nặng hoặc không có triệu chứng: uống KCl 10 - 15 mmol (1-1,5 g) mỗi 3 giờ và /hoặctruyền tĩnh mạch KCl 10 mmol/giờ.

$1b)Xét nghiệm 2.5 < kali <3.5 và không có triệu chứng

$1-     Uống hoặc truyền tĩnh mạch, KCl 10- 20 mmol (1-1,5 g) mỗi 6 giờ.

$1*   Theo dõi

$1-     Trường hợp hạ kali máu có biến đổi trên điện tim, theo dõi điện tim liên tục trên máy theo dõi cho đến khi điện tim trở về bình thường.

$1-     Theo dõi xét nghiệm kali máu. Hạ kali mức độ nặng 3 giờ/lần, mức độ vừa 6 giờ/lần, mức độ nhẹ 24 giờ/lần cho đến khi kali máu trở về bình thường.

$1*   Chú ý

$1-     Tránh truyền đường glucose ở người bệnh hạ kali máu sẽ gây tăng bài tiết insulin làm giảm kali máu.

$1-     Nồng độ kaliclorua pha không quá 40mmol/l (3gram) nếu dùng đường truyền ngoại biên (phải bù qua đường ống thông tĩnh mạch trung tâm).

$1-     Tốc độ bù kaliclorua không quá 26 mmol/giờ (2gram).

$1-     pH tăng 0,1 tương đương với kali giảm 0,4 mmol/l.

$1-     1 gram kaliclorua có 13,6 mmol.

$16.TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG

Tiên lượng

Người bệnh hạ kali máu tiên lượng nặng có thể gây gây tử vong nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Biến chứng

Hạ kali máu gây biến chứng nhịp chậm, giảm sức bóp cơ tim hoặc nhịp nhanh xoắn đỉnh, là một trong những nguyên nhân rối loạn nhịp dần đến ngừng tim. Cấp cứu ngừng tuần hoàn những bệnh nhân này mà không phát hiện hạ kali máu sẽ dần tới thất bại.

Suy hô hấp do liệt cơ hô hấp, thậm chí liệt tứ chi.

$17.  PHÒNG BỆNH

Bù đủ kali đường uống với những người có nguy cơ hạ kali máu. Sử dụng thực phẩm và hoa quả có nồng độ kali cao như: khoai tây, chuối, cam và đào.

NGAÏT NÖÔÙC

Khoa cấp cứu

I- ĐÁNH GIÁ BỆNH NHÂN:

- Hoaøn caûnh phaùt hieän, loaïi nöôùc gaây ngaït ( nước maën, nướcngoït, ñoä dô ).

- Thôøi gian chìm trong nöôùc, tình traïng treû luùc ñöa ra khoûi maët nöôùc.

- Khám: đöôøng thôû thoâng hay khoâng, nhòp thôû, möùc ñoä khoù thôû, maïch, huyeát aùp, nhieät ñoä, phoåi( ran phoåi, phuø phoåi ), tri giaùc, chaán thöông đầu, coät soáng coå.

II- XỬ TRÍ:

1- Beänh nhaân tænh, khoâng khoù thôû: do coù khaû naêng xuaát hieän suy hoâ haáp thöù phaùt, caàn ñöôïc theo doõi taïi beänh vieän trong 24 giôø.

2- Beänh nhaân tænh keøm khoù thôû ( thôû nhanh, co loõm ngöïc):

- Cung caáp Oxygen, duy trì SpO₂ > 95%.

- Thôû CPAP neáu thaát baïi Oxy hoaëc phuø phoåi.

3- Beänh nhaân hoân mê, coù ngöng thở hoaëc khoâng:

- Thoâng ñöôøng thôû, hoã trôï hoâ haáp: cho thôû oxy duy trì SpO₂ 92 – 96%.

- Thôû CPAP neáu thaát baïi vôùi Oxy hoaëc phuø phoåi, đaët NKQ giuùp thôû vôùi PEEP töø 4 – 10 cm H₂O.

- Ñieàu trò phuø phoåi (xem phaùc ñoà phuø phoåi caáp).

- Ñieàu trò soác: truyeàn dd Lactat Ringer 20ml/kg/giôø, neáu thaát baïi truyeàn cao phaân töû, thuoác vaän maïch Dopamine, Dobutamine. Neáu coøn soác, xem xeùt theâm Hydrocortiosne 1mg/kg/laàn, moãi 6 giôø/lần.

- Ñaët sonde daï daøy muïc ñích: laáy bôùt dòch daï daøy ñeå giaûm hít saëc, chöôùng buïng vaø giaûm nguy cô nhieãm truøng tieâu hoùa trong tröôøng hôïp nöôùc baån.

- Khaùng sinh: do nguy cô nhieãm truøng phoåi cao trong caùc tröôøng hôïp naëng neân cho khaùng sinh phoå roäng: Cefotaxime.

- UÛ aám, theo doõi tri giaùc, maïch, huyeát aùp, nhòp thôû, monitoring nhòp tim, SpO₂ moãi giôø ñeán khi oån ñònh vaø sau ñoù moãi 2 giôø trong ít nhaát 24 giôø.

Tài liệu tham khảo

$1-         Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy

 

XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA

DO LOÉT DẠ DÀY TÁ TRÀNG

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

1- Chẩn đoán xác định: bệnh nhân nôn ra máu, tiêu phân đen

2- Chẩn đoán mức độ:

- XHTH nhẹ :

+ Máu chảy < 20% khối lượng tuần hoàn cơ thể hay < 500ml

+ Triệu chứng toàn thân không thay đổi

+ Dấu hiệu sinh tồn bình thường: mạch < 100lần/phút, HA ổn định

+ Cận lâm sàng: không thay đổi HC > 3triệu HC/mm³, Hb > 11g/dl, Hct > 30%

- XHTH trung bình :

+ Lượng máu mất 20-40% KL tuần hoàn cơ thể hay mất 1000 - 1500ml

+ Triệu chứng toàn thân: da xanh, niêm nhợt, hoa mắt, chóng mặt

+ Mạch > 100 lần/phút, HA giảm nhẹ

+ Cận lâm sàng: HC từ 2 - 3 triệu HC/mm³, Hct từ 20 - 30%

- XHTH nặng:

+ Máu mất > 40% khối lượng tuần hoàn cơ thể hay >1500ml

+ Chi lạnh, vã mồ hôi, thiểu niệu hoặc vô niệu

+ Mạch > 120lần/phút, HA giảm hoặc kẹp

+ Cận lâm sàng : HC < 2 triệu HC/mm³, Hct < 20%

II- XỬ TRÍ CẤP CỨU:

1- Hồi phục khối lượng tuần hoàn cơ thể: rất quan trọng

- Cho bệnh nhân nằm đầu thấp, bất động

- Lập đường truyền tĩnh mạch cố định bằng dung dịch đẳng trương

- Tiến hành lấy máu xét nghiệm: CTM, GS, Hct, Urê, Creatinin, SGOT, SGPT, đông máu toàn bộ.

- Khám và đánh giá mức độ chảy máu:

$1a-                 Chảy máu mức độ nhẹ:

+ Thành lập đường truyền cố định

+ Thăm dò mức độ và vị trí chảy máu

$1b-                 Chảy máu mức độ trung bình:

+ Bồi hoàn chủ yếu bằng dd đẳng trương NaCL 0.9%, Lactat Ringer

+ Thở Oxy, theo dõi tình trạng chảy máu

$1c-                 Chảy máu mức độ nặng :

+ Thở Oxy 2 – 4 lít/phút

+ Nếu chưa có máu, ta truyền dung dịch thay thế máu Gelafundin

+ Truyền máu: truyền 1/3 khối lượng tuần hòan là máu, 2/3 khối lượng tuần hoàn là dung dịch đẳng trương, truyền đến khi hết dấu hiệu thiếu Oxy não, mạch và HA ổn định, Hct > 20%, HC > 2 triệu

+ Trường hợp bù dịch, máu mà HA vẫn chưa lên được, nếu để lâu có thể gây suy thận, nhũn não, thiếu máu cơ tim ---> có chỉ định dùng thuốc vận mạch:

Ÿ Dopamin: liều < 5mg/kg/ph để nâng HA, duy trì chức năng thận

Ÿ CCĐ: Adrenalin, Nor-Adrenalin, Hydrocortisone để nâng HA

Chú ý: chỉ dùng Dopamin khi huyết áp đến ngưỡng thận thì ngưng

2- Cầm máu trong XHTH do loét DD-TT: gặp thường nhất

- Dùng thuốc ức chế bơm Proton mạnh: áp dụng theo 1 trong 2 phác đồ:

+ Omeprazol 80mg ( TMC ), sau 12 - 24 giờ nhắc lại 40mg và tiếp tục liều 40mg/ngày đến khi ổn thì chuyển qua uống. Hoặc :

+ Omeprazol 80mg ( TMC ), sau đó pha 1 lọ Omeprazol 40 mg ( 10 ml ) và 40 ml dd NaCl 0,9% truyền TM qua bơm tiêm điện, tốc độ 10 ml/giờ ( liều 8 mg/giờ ), duy trì trong 72 giờ đến khi ổn thì chuyển qua uống.

- Nếu không có thuốc ức chế bơm Proton thì dùng thuốc ức chế H₂ :

Ranitidine 50 mg TM ngày 3 lần hoặc Phosphalugel uống 3 giờ/lần.

- Điều trị duy trì: bằng phác đồ điều trị loét dạ dày tá tràng.

3- Chế độ ăn:

- Trong thời gian đang chảy máu: nhịn ăn, nuôi bằng đường tĩnh mạch

- Khi đã cầm máu: cho uống sữa lạnh để trung hoà acid, sau 5 ngày XHTH ổn định: cho ăn lại bình thường từ lỏng đến đặc .

Tài liệu tham khảo

$1-                     Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cự BV Nhân dân 115

$1-                     Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy năm 2013

$1-                     Bài giảng Nội khoa Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh

ĐỢT CẤP BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN: Trên nền một bệnh nhân đã được chẩn đoán COPD, nay:

- Khó thở: tăng lên cả khi nghỉ ngơi, kèm theo khò khè, co kéo cơ hô hấp phụ.

- Ho tăng, khạc đàm nhiều và/hoặc đàm đục.

- Cận lâm sàng:

+ X-quang phổi: tìm nguyên nhân tràn dịch – tràn khí màng phổi, viêm phổi… Chẩn đoán phân biệt: suy tim ứ huyết.

+ Khí máu động mạch: rất quan trọng, giúp đánh giá mức độ nặng và đưa ra chỉ định điều trị thích hợp.

+ Công thức máu: Hct > 55%

+ Sinh hoá: có thể thấy những rối loạn: hạ Natri, hạ Kali, Protein thấp …

+ Một số XN theo nguyên nhân: cấy đàm – KS đồ, ECG, siêu âm tim…

II- ĐIỀU TRỊ:

1- Oxy liệu pháp có kiểm soát:

- Mục tiêu là đảm bảo PaO₂ = 60 mmHg hay SaO₂ = 90%

- Sử dụng Oxy qua sonde mũi, qua mask

- Đánh giá hiệu quả của thở Oxy: thử khí máu ĐM sau ít nhất 30 phút

2- Thở máy không xâm lấn ( CPAP qua mask ):

- Chỉ định : cần có ít nhất 2 trong 3 tiêu chuẩn sau:

+ Khó thở trung bình đến nặng, di động bụng nghịch thường.

+ Toan hô hấp từ vừa đến nặng: pH = 7,25 - 7,35; PaCO₂ > 45 mmHg

+ Tần số thở > 25 lần/phút.

 - Chống chỉ định: chỉ cần một trong những tiêu chuẩn sau:

+ Ngừng thở.

+ Huyết động không ổn định ( tụt HA, loạn nhịp, nhồi máu cơ tim ).

+ Ngủ gà, giảm ý thức, bệnh nhân không hợp tác.

+ Bệnh nhân có nguy cơ sặc, tăng bài tiết đờm hoặc đờm quánh.

+ Chấn thương hàm mặt hoặc dị dạng mũi hầu.

+ Bệnh nhân béo phì quá mức.

3- Thở máy xâm lấn ( có đặt nội khí quản ):

- Chỉ định

+ Khó thở mức độ nặng có co kéo cơ hô hấp phụ.

+ Nhịp thở > 35 lần/phút hoặc ngừng thở.

+ Giảm Oxy máu nghiêm trọng: PaO₂ < 40mmHg hoặc PaO₂/FiO₂ < 200

+ Toan hô hấp nặng: pH < 7,25 và PaCO₂ > 60mmHg.

+ Ngủ gà hoặc giảm ý thức.

+ Có các biến chứng tim mạch ( tụt huyết áp, sốc, suy tim ).               

+ Có các biến chứng rối loạn chuyển hoá, tắc mạch phổi, tràn dịch màng phổi nặng, viêm phổi - nhiễm khuẩn huyết.

+ Thở máy không xâm lấn thất bại.

Thở máy cho bệnh nhân đợt cấp COPD đòi hỏi phải có máy thở hiện đại, nếu không nhu cầu thuốc an thần, giãn cơ và giảm đau sẽ rất cao do chống máy.

4- Thuốc dãn phế quản:

- Khí dung: Salbutamol ( Ventoline, Berodual ) 2,5 - 5 mg/2,5 - 5ml: cho 03 liều cách nhau 20 phút, sau đó nếu cần có thể duy trì 2,5 - 10 mg mỗi 1- 4 giờ.

- Theophyline có thể được dùng đường tĩnh mạch nếu liệu pháp khí dung không áp dụng được hoặc không hiệu quả . Cụ thể:

+ Liều đầu: 1- 5 mg/kg TM chậm trong 30 phút

+ Duy trì: 0,2-0,6 mg/kg/giờ, sau đó chuyển sang đường uống

5- Corticoid:

- Hydrocortisone 100mg: 1 lọ x 3 lần TM/8 giờ x 3ngày hoặc:

- Methylprednisone ( 40mg/lọ ): 1lọ x 3 TM/8 giờ x 3ngày, sau đó :

- Prednisone: 40 – 60mg/ngày trong vài ngày rồi giảm liều.

6- Điều trị khác:

- Kháng sinh tiêm mạch

- Điều trị hỗ trợ: bù nước, điện giải, tăng khạc đàm (vật lý trị liệu, dẫn lưu tư thế)

- Điều trị bệnh đi kèm, điều trị nguyên nhân

Tài liệu tham khảo

$1-                     Phác đồ điều trị khoa Hồi sức tích cực BV Nhân dân 115

$1-                     Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy năm 2013

XỬ TRÍ CẤP CỨU CHẤN THƯƠNG BỤNG KÍN

Khoa cấp cứu

I- ĐÁNH GIÁ BỆNH NHÂN:

Một bệnh nhân nhập viên do chấn thương bụng kín cần thăm khám đầy đủ để phát hiện tổn thương phối hợp:

- Tìm hiểu tính chất của sang chấn, cơ chế tác động của lực chấn thương lên bụng, vị trí va chạm, kết hợp gãy xương hay vỡ xương chậu.

- Phát hiện 2 hội chứng khi thăm khám: hội chứng xuất huyết nội và hội chứng viêm phúc mạc, đơn thuần hay kết hợp.

- Phát hiện sốc chấn thương.

- Cận lâm sàng: xét nghiệm máu, siêu âm bụng, X-quang bụng. Trong quá trình theo dõi, có thể lặp lại cận lâm sàng này nhiều lần để so sánh.

II- XỬ TRÍ CẤP CỨU:

- Đảm bảo thông khí tốt.

- Hồi sức chống sốc: đặt một đường truyền tĩnh mạch, kim to, bù dịch căn cứ vào mạch, HA, nước tiểu ( dd Lactat Ringer hoặc Natri Clorua 0,9% ).

- Cố định xương gãy, nếu có.

- Đặt sond bàng quang theo dõi nước tiểu: màu sắc, số lượng.

- Kháng sinh nếu có dấu hiệu viêm phúc mạc.

- Nhanh chóng chuyển bệnh nhân đến tuyến có khả năng can thiệp phẫu thuật sớm khi có biểu hiện xuất huyết nội hay dấu hiệu viêm phúc mạc.

Tài liệu tham khảo

$1-         Phác đồ điều trị Ngoại khoa tổng quát BV Nhân dân 115

( dựa theo phác đồ điều trị khoa Ngoại Tổng quát BV Nhân dân 115 )

XỬ TRÍ CẤP CỨU BAN ĐẦU

CHẤN THƯƠNG SỌ NÃO

Khoa cấp cứu

I- ĐÁNH GIÁ BỆNH NHÂN: Cần khám tổng quát lúc bệnh nhân mới vào:

- Đánh giá kỹ các thông số : mạch, huyết áp, nhịp tim, tình trạng hô hấp

- Khám tổng quát đầu mặt, ngực, bụng, khung chậu, tứ chi, chú ý đề phòng trường hợp đa chấn thương, trường hợp choáng ở trẻ em và người cao tuổi.

- Khám thần kinh :

+ Tình trạng tri giác : theo thang điểm Glasgow

+ Tình trạng đồng tử và phản xạ ánh sáng

+ Các dấu hiệu thần kinh khu trú : yếu liệt nửa người, gồng cứng, co giật.

+ Rối loạn thần kinh thực vật : rối loạn nhịp tim, rối loạn vận mạch, rối loạn điều nhiệt, vã mồ hôi, cơn mất não tự phát …

- Khám vết thương :

+ Vết thương da đầu : kích thước, độ sâu, có đường nứt sọ bên dưới hay không ? Có chảy dịch não tủy ? Lồi nhu mô não ? Có chảy dịch hay máu từ các lỗ tự nhiên ( mũi, tai …) ?

+ Tình trạng xương sọ : lõm sọ…

- Khám cột sống vận động và cảm giác tứ chi, đặc biệt cần chú ý đề phòng : chấn thương sọ não + chấn thương cột sống cổ .

II- XỬ TRÍ CẤP CỨU:

- Thông đường thở : hút đàm nhớt, máu, cho thở Oxy, đặt nội khí quản hay mở khí quản khi có chỉ định.

- Điều trị choáng : truyền dịch hay máu tùy trường hợp, đặt bệnh nhân ở tư thế cho đàm nhớt dễ chảy ra ngoài .

- Chống chảy máu: băng ép hoặc khâu cầm máu vết thương da đầu .

- Chống co giật: cố định bệnh nhân khỏi té, tiêm Diazepam hoặc Phénobarbital.

- Nhanh chóng chuyển bệnh nhân đến tuyến điều trị chuyên khoa.

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị Ngoại khoa thần kinh BV Nhân dân 115

HỒI SỨC NGƯNG TUẦN HOÀN HÔ HẤP

I- CHẨN ĐOÁN:

- Ngưng tuần hoàn có thể do ngừng tim thực sự (vô tâm thu), rung thất (thường gặp nhất, 75 – 95% ), tim không hiệu quả (mất máu cấp, rối loạn nhịp tim nặng, phân ly điện cơ). Tuỳ theo nguyên nhân, ngưng tuần hoàn có thể xuất hiện trước hoặc sau ngưng hô hấp tự nhiên.

- Cần nghĩ ngay đến ngưng tuần hoàn – hô hấp khi có tình trạng BA KHÔNG:

            + Không ý thức: mất ý thức đột ngột.

            + Không thở: ngừng thở đột ngột.

            + Không có tiếng tim, mất mạch bẹn hoặc mạch cảnh.

       Hoặc có các dấu hiệu khác gợi ý: da nhợt nhạt nếu mất máu cấp, da tím ngắt nếu có suy hô hấp, ngạt thở, máu ngưng chảy khi đang mổ.

II- QUY TRÌNH XỬ TRÍ NGƯNG TUẦN HOÀN – HÔ HẤP:

C - Circulation: Tuần hoàn nhân tạo:

- Ép tim ngoài lồng ngực:

+ Biên độ ép sâu ít nhất 5 cm.

+ Phối hợp 30/2 với thổi, bóp bóng nếu chưa có nội khí quản.

+ Tần số 100 lần/phút nếu đã có nội khí quản.

$1-                     Kiểm tra mạch trong 10 giây sau mỗi 5 chu kỳ ép tim/thổi ngạt hoặc sau mỗi 2 phút

A - Airway: Kiểm soát đường thở:

- Đánh giá lưu thông đường thở: quan sát, thổi, dùng tay, …

- Làm thông đường thở nếu có tắc: nâng cằm, kéo lưỡi, hút bỏ dị vật…

- Đặt đường thở nhân tạo: canuyl, mask thanh quản, mask mặt, đặt nội khí quản mũi hay miệng, kim luồn màng giáp nhẫn ...

B - Breathing: Thông khí cơ học - nhân tạo:

- Thực hiện qua:

+ Miệng - miệng hay miệng - mũi: trực tiếp hay gián tiếp...

+ Bóng - Mask: hiệu qủa khá tốt, kỹ thuật đơn giản

+ Bóng - nội khí quản.

+ Máy thở - nội khí quản.

- Cố gắng tăng nồng độ Oxy trong khí thổi vào bệnh nhân ( FiO₂ = 100%)

- Tần số 12 - 15 lần/phút, phối hợp với ép tim nếu chưa đặt được NKQ.

* Đường dùng thuốc:

+ Tốt nhất là tĩnh mạch trung tâm nếu có sẵn.

+ Tĩnh mạch ngoại vi: càng lớn và có sớm càng tốt.

+ Qua ống NKQ: khá hiệu qủa nhưng cần tăng liều gấp > 2lần.

+ Trực tiếp vào tim: nên tránh vì có thể tổn thương ĐM vành.

- Dùng thuốc trong hồi sinh tim phổi:

+ Adrenalin 1mg:

            ŸTiêm mạch 1mg/lần, lặp lại mỗi 3 -5 phút.

            ŸBơm NKQ: liều gấp > 2 lần tĩnh mạch, pha loãng và bóp bóng 2 lần.

+ NaHCO3: 1mEq/kg; chỉ dùng khi:

            ŸBiết chắc có nhiễm toan chuyển hoá trước đó.

Ÿ Hồi sức tim - phổi > 15 phút mà chưa hiệu qủa.

+ Dịch truyền: chỉ nên dùng dung dịch NaCl 0,9%.

- Chống loạn nhịp:

                        + Lidocain 2% ( 0,04g/2ml ): khi có rung hoặc nhanh thất: liều 1mg/kg bolus TM, lặp lại 0,5mg/kg mỗi 5-10phút, sau đó 30 - 50mg /kg/phút truyền tĩnh mạch qua bơm tiêm điện.

                        + Cordaron: tốt hơn Lidocain để trị loạn nhịp thất, liều 300mg TM.

D - Defibrillation: sốc điện phá rung sớm:

- Phát hiện sớm rung thất và tiến hành phá rung ngay là chuẩn mực cho cấp cứu ngưng tim vì rung thất là thể thường gặp nhất ( 75 - 95% ) và phương pháp điều trị hiệu quả rung thất duy nhất là khử rung.

- Mọi bác sĩ làm cấp cứu hồi sức tim phổi phải được huấn luyện, trang bị và cho phép sử dụng máy phá rung ngay khi có bệnh nhân ngưng tim.

-  Phá rung với 200J đối với máy 2 pha, 360J đối với máy 1 pha.

II- ĐIỀU TRỊ SAU HỒI SINH TIM PHỔI:

$1-                     Tụt huyết áp: truyền dịch, Dopamine, Nor-Adrenalin

$1-                     Điêu trị nguyên nhân ngưng hô hấp tuần hoàn

Tài liệu tham khảo: Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh tim mạch 2013

Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy 2013 và BV Nhân dân 115

HÔN MÊ TĂNG ĐƯỜNG HUYẾT

NHIỄM CETON ACID

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐOÁN:

- Tiền sử : đái tháo đường.

- Tiền hôn mê: mệt mỏi, chán ăn, khát nước, nôn ói, đau bụng, thở nhanh.

- Giai đoạn hôn mê: dấu hiệu mất nước trầm trọng: da niêm khô, mạch nhanh, HA thấp ( ít khi có choáng ), tĩnh mạch cổ xẹp, nước tiểu giảm.

- Đường huyết : 300 – 600 mg/dl, đường niệu > 20g/l, ceton niệu (+) mạnh.

- Hematocrit tăng do cô đặc máu.

- Ion đồ: K⁺, Na⁺ máu có thể bình thường, tăng hoặc giảm tuỳ tình trạng mất nước và toan hoá máu.

II- XỬ TRÍ:

            1- Truyền dịch:

- Truyền TM 2000ml dd Natri Clorua 0,9% trong 2 giờ đầu Þ chuyển sang dd Natri Clorua 0,45% truyền TM tốc độ 250 – 500 ml/giờ, tuỳ thuộc tình trạng thể tích nội mạch ( lượng dịch cần truyền có thể # 5 lít ).

- Truyền dd Glucose 5% khi đường huyết đạt 250 mg/dl.

            2- Sử dụng Insuline:

- Tiêm mạch 10 – 20UI Insuline thường Þ sau đó pha 30 UI Insuline thường + 500 ml dd Natri Clorua 0,9% truyền TM tốc độ 0,1UI/kg/h.

- Tăng tốc độ truyền Insuline gấp đôi nếu sau 2h điều trị đường huyết không cải thiện. Theo dõi đường huyết mỗi giờ.

            3- Bù Kali: theo dõi Kali máu mỗi 2h:

- Nếu K⁺ máu < 3 mEq/l: truyền TM 3g KCl/1lít dịch/1h.

- Nếu 3 mEq/l < K⁺ máu < 4 mEq/l: truyền TM 2g KCl/1lít dịch/1h.

- Nếu 4 mEq/l < K⁺ máu < 6 mEq/l: truyền TM 1g KCl/1lít dịch/1h.

            4- Bù NaHCO₃ 1,4%o : điều chỉnh thăng bằng kiềm toan.

Tài liệu tham khảo: Phác đồ điều trị Nội khoa BV Nhân dân 115

                               Phác đồ điều trị Cấp cứu BV Chợ Rẫy năm 2013

VIÊM TỤY CẤP

Khoa cấp cứu

I- CHẨN ĐÓAN: Triệu chứng chủ yếu trong viêm tụy cấp là đau bụng:

- Đau đột ngột, dữ dội sau ăn nhiều dầu mỡ, đau nặng dần đến khi đau liên tục kéo dài hơn một ngày ( trường hợp điển hình ).

- Hầu hết là đau nửa bụng trên, thường là vùng thượng vị lan ra sau lưng, nằm nghiêng hoặc sấp có thể bớt đau.

- Nôn ói nhiều.

- Bụng đề kháng, nhất là nửa bụng trên, dấu Mayo- Robson (+).

- Một số triệu chứng khác thay đổi tùy theo độ nặng của bệnh:

+ Sốt, mạch nhanh, xanh xao, toát mồ hôi, bơ phờ.

+ Bụng chướng hơi, âm ruột giảm

+ Nôn ra máu, tiêu phân đen

+ Tụt huyết áp

+ Vàng da

+ Khó thở, tràn dịch màng phổi trái (thường là lượng ít)

- Định lượng Amylase tăng cao trong máu ( > 500 UI/l), nước tiểu ( >1000 UI/l).

- Hình ảnh chẩn đoán:

+ X quang bụng đứng không sửa soạn: mờ vùng bụng trên, đại tràng cắt cụt, quai ruột canh gác, sỏi tụy, mật, tràn dịch màng phổi.

+ Siêu âm bụng: thường bị hạn chế do hơi trong ruột. Có thể thấy tụy phù nề tăng kích thước, hoại tử mô tụy, áp xe tụy, nang giả tụy, tụ dịch quanh tụy. Có thể thấy được bệnh lý đường mật đi kèm như sỏi, giun.

II- CHẨN ĐOÁN:

1- Biện pháp chung:

- Đặt ống thông mũi dạ dày hút dịch dạ dày ngắt quãng ( không cần thiết nếu bệnh nhân không nôn ói nhiều hay bụng không chướng hơi nhiều ).

- Nhịn ăn, nuôi dưỡng đường TM để tụy nghỉ ngơi, theo dõi sát diễn tiến để có chỉ định ngoại khoa thích hợp. Ngưng cho ăn bằng đường miệng cho đến khi hết đau bụng, hết nôn ói. Nuôi ăn bằng đường TM, chú ý cân bằng nước điện giải nhất là Canxi và Glucose. Khi bắt đầu cho ăn lại, cần theo trình tự : nước đường, cháo đường, cơm nhão rồi cơm bình thường. Chú ý kiêng sữa, mỡ, chất béo.

- Dự phòng và điều trị sốc:

+ Bù đủ nước, điện giải đầy đủ trong những ngày đầu 4 – 6 lít /ngày.

+ Chú ý điều chỉnh điện giải, kiềm toan nhất là Ca²⁺, Mg²⁺.

+ Điều trị nguyên nhân gây sốc: nhiễm trùng, nhiễm độc, xuất huyết…

+ Thuốc vận mạch: Dobutamine 3 – 5 µg/kg/phút tăng dần liều hoặc Nor-Epinephrine 3 – 15 µg/phút.

2- Giảm đau:

- Không dùng morphin và phải loại trừ bệnh lý ngoại khoa.

- Meperidine( Dolargan ): 50 – 100 mg × 2 – 3 lần/ngày ( TM/TB/TDD ).

- Fentanyl: 50 – 100 µg/lần mỗi 1 – 2 giờ ( cần theo dõi nhịp thở ) tiêm mạch.

3- Giảm co thắt:

- N-butyl hyoscine ( Buscopan ): 20 mg × 3 lần/ngày ( TM/TB ).

- Drotaverine ( No-spa 40 mg ): 1 ống × 3 lần/ngày ( TM/TB ).

4- Giảm tiết: Dùng một trong các nhóm thuốc ức chế tiết sau đây:

- Anti H₂: Ranitidine 50 mg × 2-3 lần/ngày ( TM/TB ).

- Ức chế bơm Proton: Omeprazol 40 mg × 1-2 lần/ngày ( TM/TB ).

- Metoclopramide ( Primperan ): 10 – 20 mg × 2-3 lần /ngày ( TM/TB ).

5- Điều trị nhiễm trùng:

- Gentamycine: 3 – 5 mg/kg/ngày tiêm bắp, phối hợp với 1 trong các loại sau:

- Cefotaxime : 1 – 2 g ( TM/TB ) mỗi 6 – 8 giờ, hoặc:

- Ceftriaxone : 1 – 2g (TM/TB ) mỗi 24 giờ

- Nếu có nhiễm trùng kỵ khí, kết hợp thêm: Metronidazol: 500 mg truyền TM trong vòng 1 giờ, cách mỗi 6 – 8 giờ/lần.

6- Chỉ định điều trị ngoại khoa:

- Có nghi ngờ trong chẩn đoán: không loại trừ được bệnh lý ngoại khoa khác.

- Điều trị biến chứng ngoại khoa: xuất huyết, hoại tử, ap-xe tụy, viêm phúc mạc.

- Điều trị sỏi mật kết hợp.

- Điều trị nội khoa tích cực mà không cải thiện tình trạng bệnh.

Tài liệu tham khảo

$1-         Phác đồ điều trị Nội khoa BV Nhân dân 115

$1-         Phác đồ điều trị Nội khoa BV Chợ Rẫy năm 2013

TIẾP CẬN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ CHOÁNG

TẠI CẤP CỨU

Khoa cấp cứu

I. ĐẠI CƯƠNG

Choáng được định nghĩa là sự suy tuần hoàn tạo ra sự mất cân bằng giữa cung cấp oxy mô và nhu cầu Oxy. Tình trạng giảm oxy hóa mô gây ra do giảm tưới máu kéo dài sẽ dẫn đến rối loạn sinh hóa ở cấp tế bào, tiếp đến là rối loạn mức cơ quan, hệ thống nếu sự thiếu oxy mô không được cải thiện.

            Phân loại: Thường chia làm 4 loại

Choáng tim	Choáng giảm thể tích	Choáng phân bố dịch	Choáng do tắc nghẽn mạch máu lớn
- Giảm co bóp cơ tim - Rối loạn nhịp (quá nhanh hoặc quá chậm) - Tổn thương cấu trúc cơ học tim (thủng vách thất, đứt cơ trụ . . .)	- Xuất huyết - Không xuất huyết	- Nhiễm trùng - Phản vệ - Viêm tụy cấp - Thần kinh - Suy tuyến thượng thận cấp	- Thuyên tắc phổi - Tràn khí màng phổi - Hẹp động mạch chủ

II. CHẨN ĐOÁN CHOÁNG

Điểm chung tất cả các các loại choáng là tình trạng suy vi tuần hoàn diễn tiến đến rối loạn chức năng màng tế bào, rối loạn chuyển hóa tế bào và chết tế bào, tổn thương đa cơ quan không hồi phục.

Chẩn đoán choáng dựa ào lâm sàng. Vì vậy, việc khai thác bệnh sử và thăm khám để phát hiện, chẩn đoán choáng sớm và can thiệp điều trị kịp thời rất quan trọng tại cấp cứu.

* Bệnh sử:

- Triệu chứng gợi ý nguyên nhân: đau ngực, khó thở, xuất huyết, sốt, nôn ói, đau bụng, tiêu chảy, chấn thương …

- Than phiền chính gần đây.

- Các thuốc đang hoặc mới sử dụng.

* Tiền căn: các bệnh lý trước, dị ứng…

* Khám thực thể:

            - Nhịp tim nhanh, mạch nhẹ, da lạnh

            - Hạ huyết áp hoặc huyết áp kẹp (hiệu áp < 20mmHg)

            - Rối loạn tri giác.

- Thiểu niệu.

- Phục hồi màu da > 2 giây, tím môi, đầu chi.

- Thở nhanh, khó thở.

* Cận lâm sàng (tùy theo lâm sàng gợi ý mà cho xét nghiệm phù hợp)

         Công thức máu, chức năng gan thận, CRP, Ion đồ, khí máu động mạch

            Điện tim, Xquang tim - phổi, siêu âm bụng, siêu âm tim.

III_ ĐIỀU TRỊ

* Mục tiêu

- Cải thiện cung lượng tim và tưới máu mô (dựa vào huyết áp, lượng nước tiểu, tri giác, tưới máu cơ quan ngoại biên)

- Cải thiện tình trạng oxy hóa máu.

- Điều trị nguyên nhân.

- Điều trị các rối loạn chuyển hóa.

* Điều trị chung

- Đảm bảo đường thở thông thoáng. Đặt nội khí quản khi có chỉ định.

- Cung cấp oxy qua cannula hay qua mask.

- Nằm đầu bằng.

- Cầm máu nếu đang chảy máu. Giảm đau trung ương (Morphine …) trong choáng chấn thương.

- Nhanh chóng thiết lập 2 đường truyền ổn định với kim lớn.

-Truyền tĩnh mạch nhanh 20ml/Kg/15-30 phút dung dịch điện giải (Lactate Ringer hoặc Normal saline) đối với tất cả các trường hợp sốc trừ sốc tim.

- Mắc monitor theo dõi nhịp tim, SPO₂

- Dùng vận mạch theo nguyên nhân choáng khi có chỉ định.